ZARA ESKİ MEZARLIK’TAKİ OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI

Abstract

Bu çalışmada Zara Eski Mezarlık'ta yer alan ve 1845-1915 yılları arasında tarihlenen mezarlar incelenmiştir. Bu çerçevede 31 mezar ile hangi mezara ait olduğu belirlenemeyen 5 baş taşı tanıtılmıştır. Mezarlıkta toprak, çerçeveli ve sandukalı olmak üzere üç mezar tipi görülür. Tek örneği olan toprak mezarlar mezar çukurunun kısa kenarlarına dikilen baş ve ayak taşlarından ibarettir. Çerçeveli mezarlarda ise mezar çukuru taş levhalarla çerçevelenmiştir. Tek parça taştan yapılan sandukalar ise genellikle düz veya kademeli kaideler üzerine oturmaktadır. Baş ve ayak taşları mezar sahibinin cinsiyetine bağlı olarak farklılık göstermektedir. Erkek baş taşları fes, sarık veya kavuk şeklinde başlıklara sahiptir. Erkek ayak taşları ile kadın baş ve ayak taşlarının ise farklı formlarda tepeliklere sahip olduğu görülmektedir. Tamamı taştan yapılan mezar veya mezar taşlarında bezemeye fazla yer verilmemiştir. Mezar taşı yazılarında genellikle Allah'ın isimleri, dua veya kimlik bilgilerinden oluşan başlangıç cümleleri tespit edilmiştir. Başlangıç ifadeleri kimlik bilgisi, dua sözleri veya dua istekleriyle devam etmektedir. Yazılar genellikle ölüm tarihi ile sonlanmaktadır. Ölen kişilerin kimlik bilgilerinden mezarların Zara'nın önde gelen ailelerine veya bürokratlara ait olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca mezar taşı sözlerinden Zara'da 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başların ait sülale isimlerine lakaplara, bürokratik görevler ile erkek ve kadın isimleri gibi dönemin sosyal yapısına dair bilgiler ulaşmak mümkün olmaktadır

In this study it is studied that old graveyard of Zara and observed at graves which are dated on 1845-1915. In this chapter 31 graves and 5 graveless stones of whose were not be able to know were introduced. It si possible to see three main types of graves at graveyard; unique type of bed which are consist of head and stand stones erected to shorter sides of graves. Framed types are the graves which covered by stone plates and created a frame. Sarcophagi are made by a one piece of stone and they are usually sit on flat or staged bases. The head and stand stones have different shapes based by sex of dead body. Male head grave stones have fez fes), turban and quilted cap headwear. Also that can be visible, the male stand stones and the female head and stand stones have different types of hood. Totally hood and foot stone graves are not highly designed. It was seen grave stone starting inscriptions include usually name of Allah, praying words or personality information texts. The starting words continue by identity knowledge with praying words, praying wishes. These words usually end with date of death. It’s understood that in these inscriptions; bodies in graves are usually from important families or bureaucrats of Zara. In other hand, by this way possible to learn knowledge of sociological situation as surnames, soubriquets, official duties and male-female names of late XIXth- early XXth centuries Zara