Türk-islam sanatı / mimarisinde ebedi iz den edebi huzura; Kutsanmış dünyanın ötesinde bir hâz: Geçicilik- fânilik olgusu

Abstract

İslam sanatıyla ilgili araştırma yapanların üzerinde durduğu konulardan biri de fânilik-geçicilik olgusu olmuştur. Dahası bu olgunun sanatı ya da mimariyi temellendirilmesindeki anlamı sorgulanmıştır. İslam inancında önemli bir yer tutan fânilik-geçicilik kavramına hem İslam inancının temel kaynağı olan Kur’an ve Hadislerde yer verilmiş, hem de İslam filozofları bu konuda görüşler ortaya koymuşlardır. Bu tanımlamaların özünde ise dünyanın fâniliği, ahiretin ise tam tersine bâkîliği temsil ettiği ve bununda İslâm sanatında tezahür ettiği görüşü, ana ekseni oluşturmaktadır. Bu çalışma İslam sanatında insiyaki olarak ebedi güzergâhta edebi bir huzur ortamına teşekkül ettiği düşünülen fânilik olgusunun genel olarak nasıl yorumlandığı dahası Türk Sanatı-Mimarisinde nasıl bir çerçeve çizdiğine ilişkin yorumların değerlendirmesini içermektedir.

One of the issues which researchers of Islamic art focus on is the case of mortality- transiency. Moreover the meaning on which this case grounds art and architecture was questioned. Mortality - transiency has an important place in Islam and it was included in Koran and Hadiths which are the basic sources of Islam. Also, Islamic philosophers demonstrated their ideas on this issue. At the core of these descriptions, the idea that World represents mortality and afterlife represents eternity appears in the Islamic art. This study includes how the case of mortality which is thought to be composed of an eternal peaceful atmosphere at an eternal route instinctively in Islamic art is interpreted and comments about how this case draws a framework for Turkish art- architecture.