Kültürel Jeoloji Açısından Hasankeyf (Batman) Yerleşmesi

Abstract

Batman'ın bir ilçesi olan Hasankeyf; günümüzde önemini yitirmiş olsa da geçmişinde bölgenin önemli bir bilim ve kültür merkezi olarak pek çok medeniyeti bünyesinde barındırmıştır. Dicle Nehri kenarında yer alan Hasankeyf, kayalara oyulmuş yüzlerce yerleşme biriminden oluşmaktadır. Bir sit alanı olan Hasankeyf'in özgün değeri, jeolojik ve jeomorfolojik yapının zamanın şartlarına uygun olarak akıllıca kullanımından kaynaklanır. Öncelikle bölgenin savunma fonksiyonunun ön planda olduğu bir yerleşmedir. Öte yandan, binlerce nüfusu barındırabilecek kaya oyuğu meskenlerden ve karmaşık yerleşim birimlerden oluşmaktadır. Böylesine akıllıca ve organize bir kaya kentinin oluşumunda en önemli faktör, jeomorfolojik yapının yanı sıra kuşkusuz kaya özellikleridir. Bir kaya kentinin görkemli görüntüsü, çevresindeki jeolojikjeomorfolojik unsurların zenginliği ve yerleşmenin sürekliliğine etkisi, Hasankeyf'in özgün bir kültürel jeolojik miras olarak ele alınması ve değerlendirilmesini gerektirmektedir.

Hasankeyf, a district of Batman, is positioned near Tigris river, assigned as protected area and consists hundreds of residents which are located in carved rocks. Although, Hasankeyf has lost its importance today, it was containing many civilizations, culture and knowledge in the region before. Hasankeyf is unique since, geologic and geomorphologic structure has been used wisely in accordance with today's conditions. Firstly, defense of the premises had a crucial role while Hasankeyf had been shaped. Carved rocks in there, sheltered thousands of people within a complex organization. Not only the geomorphologic structure, but also the characteristics of rocks have an effect on the generation of carved rock settlements. Hasankeyf should be considered as a cultural geologic heritage owing to, the magnificent appearance of carved rock settlements, the richness of geologic-geomorphologic elements and their effects on the settlement's continuity.