SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASLARDAN EL ÖRGÜSÜ ÇORAPLAR: GÖLOVA YÖRESİ ÖRNEĞİ

Abstract

Tüm dünyada halk kültürünün ihmal edilmesi ile kültürel zenginliğin ortadan kalkması olasılığı karşısında UNESCO somut olmayan kültürel mirasın korunması sözleşmesini imzalamıştır. Anadolu'da örücülük, işleme, dokuma gibi Türk el sanatlarının bir arada kullanıldığı ve Türk motifleri işlenerek oluşturulan giyim kuşam, her bölgede, her yörede kendine has özelliklerle çeşitlilik göstermektedir. Bu yörelerden biri de Sivas'tır. Bu araştırmada, somut olmayan kültürel mirasın korunması ve belgelenerek gelecek kuşaklara aktarılması amacı ile Sivas ili Gölova yöresi geleneksel kıyafetlerinin bir parçası olan çoraplar incelenmiştir. Çoraplarda kullanılan malzeme ve teknik özelliklerin yanında çoraplara adını veren, kullanım yerini ve biçimini belirleyen çorap motiflerinin anlamları günümüzde ki örnekleri üzerinde açıklanmaya çalışılmıştır. Çorapların uzun çorap, tozluk ve çamurluk olarak üç farklı modelde örüldüğü, desen olarak; acur, çengelli kurt, çam kozası, kuşgözü, elibelinde, sinek, atmış akıl yetmiş fikir, küpe, iğbaşı, koçbaşı, analıkızlı, bacaklı motiflerinin kullanıldığı ve en çok beyaz, siyah, kırmızı ve yeşil renklerin tercih edildiği belirlenmiştir.

In the face of the possibility that the cultural richness will be abandoned with the ignorance of the folk culture all over the world, UNESCO has signed a contract to protect the intangible cultural heritage. In Anatolia, knitting art is one of the handicrafts that are located in the intangible cultural heritage. Socks made with knitting art have an important place among the local clothes which have unique characteristics in every region. In this research, socks, which are a part of Sivas province traditional clothes, have been examined with the aim of preserving and documenting intangible cultural heritage and transferring it to future generations. In addition to the materials and technical specifications used in socks, the meaning of the sock motifs which give the name to socks and determine the shape and location of the socks have been tried to be explained on the current examples. The socks are made in three different models as "uzun çorap", "tozluk" and "çamurluk"; white, black, red, and green colors were preferred, with motifs such as "acur", "çengelli kurt", "çam kozası", "kuşgözü", "elibelinde", "sinek", "atmış akıl yetmiş fikir", "küpe", "iğbaşı", "koçbaşı", "analıkızlı" and "bacaklı".