Zeytinli Ada (MÖ 2. yy- MS 12. yy) Bireylerinde İnterorbital, Biorbital ve Bizigomatik Mesafelerin Üç Boyutlu Tomografi Değerlendirilmesi

Abstract

Balıkesir ili Erdek ilçesine bağlı Zeytinli Ada, ülkemizdeki önemli arkeolojik kazıalanlarından birisidir. Zeytinli Ada kazılarından elde edilen insan iskeletlerinin antropolojik değerlendirmeleri özellikle kafatası dikkate alınarak yapıldığında yaş ve cinsiyet açısından önemli bilgiler vermiş ve özellikle radyolojik incelemelerin kullanılması da bu bilgilerin güvenilirliğini artırmıştır. Çalışmamız 2007-2011 yılları arasında Zeytinli Ada da gerçekleştirilen kazılar sonucunda ortaya çıkarılan, MÖ 2. yüzyıl ve MS 12. yüzyıllar arası 6 kadın ve 16 erkek olmak üzere 22 bireye ait kafatası kemikleri alınarak gerçekleştirilmiştir. Çok kesitli bilgisayarlı tomografi ile alınan görüntüler iş istasyonu yazılımı ile üç boyutlu hale dönüştürülerek interorbital, biorbital ve bizigomatik ölçümleri yapılmıştır. Kafatası ölçüm değerleri ortanca (aralık) olarak whisker grafik ile sunulmuş, ortanca kadın ve erkek değerlerin karşılaştırılmasındaise Mann-Whitney testi kullanılmıştır. Ölçüm değerlerinin arasındaki korelasyonları incelenmesi Pearson korelasyon testi ile yapılmış ve P değerinin 0,05 değerinin altında olması anlamlı olarak kabul edilmiştir. Veriler değerlendirildiğinde erkek ve kadın interorbital ve bizigomatik mesafeleri arasındaki fark anlamlı bulunmamıştur (p>0,05). Biorbital mesafeleri dikkate alındığında ise erkek kafataslarının biorbital mesafeleri kadınlarınkine göre anlamlı olarak daha uzun olduğu saptanmıştır (p<0,05). İnterorbital ile biorbital ve bizigomatik mesafelerinin korelasyon analizlerine bakıldığında ise dikkate değer bir ilişki bulunmamıştır. Çalışmamızda erkek bireylere ait kafataslarındaki bizigomatik mesafeler kadın bireylerin kafataslarına göre daha uzundur. Bu durum, erkek bireylerin kafatasının lateral çıkıntılarının daha belirgin olduğunu göstermektedir. Bu da cinsiyet ayrımında önemli bir kriter olarak karşımıza çıkmaktadır.

Zeytinli Island, which is connected to Balıkesir province Erdek county, is one of the important archaeological excavation sites in our country. The anthropological evaluations of human skeletons obtained from Zeytinli island excavations gave important information about age and gender especially when the skull was taken into account and especially the use of radiological examinations increased the reliability of this information. In particular, theuse of radiological examination sincreas esther reliability of this information. Our study was carried out between 2007 and 2011 by taking the skulls of a total of 22 individuals, 6 females and 16 males between the 2nd century BC and the 12th century AD, uncovered as a result of the excavations performed in Zeytinli Island. The image staken by multislice computed tomography were transformedin to three-dimensional form with workstation software, and their interorbital, biorbital and bizygomatic measurements were performed. The skull measurement values were presented as median (range) with a whisker graphic. The median female and male values were comparedusing the Mann-Whitney test. The Pearson correlation test was used to examine the correlations between the measurement values. The fact that the p-value was below 0.05 was considered significant. Upon evaluating the data, the difference between the male and female interorbital and bizygomatic distances was not found significant (p&gt;0,05). When the biorbital distances were taken into account, the biorbital distances of male skulls were found to be significantly higher compared to those of female skulls (p&lt;0,05). No significant relationship was found when the analyses of the correlation between interorbital and biorbitaland bizygomatic distances were examined. In our study, the bizigotic distances in the skulls belonging to male individuals are longer than the skulls of female individuals. This shows that the lateral protrusions of the male's skull are more prominent. This is an important criterion for gender discrimination.