BİR İNŞA SÜRECİ OLARAK FENOMENOLOJİK PERSPEKTİFTE KUTSAL VE KUTSALLAŞMA -ZİYARET FENOMENİ ÖRNEĞİ

Abstract

Bu çalışma ziyaret fenomeni örneğinde Peter L. Berger'in dünya kurma ve dünya koruma kavramlarına kutsal ve kutsallaşma açısından fenomenolojik bir perspektif getirmeyi hedeflemektedir. Araştırmaya örneklem olarak Sivas il merkezindeki Abdulvahhap Gazi Türbesi alınmıştır. Araştırmanın verileri 2015 ağustos-ekim ayları arasında Sivas başta olmak üzere yurdun pek çok yerinden türbeyi ziyarete gelen ve tesadüfi olarak seçilmiş 30 katılımcı ile yapılan görüşmeler kapsamında elde edilmiştir. Yarı standartlaştırılmış görüşme formuna göre elde edilen verilerin toplanması, işlenmesi ve yorumlanması aşamaları nitel yönteme göre yürütülmüştür. Bu çerçevede bir tekil olay incelemesi olarak planlanan araştırmada veriler sorun merkezli görüşme ve katılımlı gözlem teknikleriyle elde edilmiştir. Verilerin işlenmesi sürecinde kayıt cihazı kullanılmış ve bir çetelede kategorize edilen veriler fenomenolojik olarak analiz edilmiştir. Makalede kutsal ve kutsallaşma, diyalektik bir süreçte devamlı inşa edilen beşerî bir girişim ve gerçeklik olarak değerlendirilmiştir. Buna göre Abdulvahhap Gazi Türbesi örnekleminde ziyaretçiler tabii olarak doğuştan getirdikleri yetersizlik içinde düşünce dünyalarını sürekli bir kültür ortamına taşarak dışsallaştırmışlardır. Elbette sahip oldukları sosyoekonomik ve kültürel birikimleri etrafında oluşturdukları bilinçle onlar diğer kurumsal yapılar gibi bu mekâna da sürekli anlam taşıyarak onu dışarıda bir gerçeklik olarak nesnelleştirmişlerdir. Nihayet kolektif şekilde inşa edilen bu realite zamanla kendisini üreten bireyi içeriden ve dışarıdan bir denetime alarak aynı zamanda subjektif bir gerçeklik de kazanmıştır. Bu, diyalektik süreçte Berger'in içselleşme olarak adlandırdığı şeydir. Böylece ziyaret çevresi, verili kültürün zengin sembolleri içinde türbeye ontolojik bir statü atfederek kaosa karşı kendini güvende hissedebileceği kutsal bir dünya inşa etmiştir. Öte yandan ziyaretçiler söz konusu dünyanın makuliyetini koruması için türbe etrafında zengin bir anlam repertuarı oluşturmuştur. Menkıbeler, kerametler, efsaneler, mitlerin yanı sıra tasavvur ve ritüeller kolektif olarak inşa edilen anlam dünyasının kutsallaşmasında önemli işlevler görmüştür.

This paper phenomenologically approaches the terms World-construction and World-maintenance, uttered by Peter Berger, in terms of sacred and sacralisation. In this study, Tomb of Abdulvahhab Gazi in Sivas was taken as sample. The data of the survey were obtained during talks with 30 participants who were randomly selected during their visit to the shrine from many places of country, especially Sivas, between August-October 2015. According to a standardized interview forms half of data collection, processing and interpretation of qualitative analysis was conducted according to the stages. In this context, planned as a singular case study research data problem-centered interviews and participatory observation techniques have been obtained. During the processing of the data, the recorder was used and the data categorized in a gang were analyzed phenomenologically. In the study, it is argued that sacred and sacralisation is a human enterprise and reality which is perpetually constructed in a dialectical process. Thus the visitors of the Tomb of Abdulvahhab Gazi have externalized what are in their thoughts and beliefs through implanting them into the cultural atmosphere. With a consciousness shaped by their socio-economic and cultural accumulations, they have objectified the place, implanting meanings into it as well as other institutional structures, as a reality out there. This collectively constructed reality, in its turn, keeps the individual who created itself under control from both inside and outside and thus has a subjective reality. This is what Berger called as internalization. Assigning an ontological status to the tomb by means of fertile symbols of a given culture, the visitors constructs a sacred World in which they feel home against chaos. In addition, they make a repertory of meaning around/regarding the tomb in order to maintain its meaningfulness and reasonability. Narratives, miracles, legends, myths as well as imaginations and rituals have an important role in sacralisation of collectively constructed World of meaning.