SELÇUKLU MİMARLIĞI NEYİ İFADE EDER? "SELÇUKLU" MİMARLIĞININ ÜSLUPSAL VE ANLAMSAL OKUNABİLİRLİĞİNDE MUĞLÂKLIK

Abstract

Tarihsel süreçler arasından bir dönem referans alarak yapılan 'Bizans', 'Selçuklu', 'Beylik', Osmanlı' gibi nitelemeler, icat edilen dönemin mirasları arasında kurulan çeşitli benzerlikler üzerinden donuk ve hantal ilişkiler ağı oluşturmaktadır. Homojenleştirilmiş ve idealize edilmiş tarihsel mirasta mimarlık aracılığıyla yapılan 'okuma'ların temel başvuru kaynağı ise genelde üslup olmuştur. Bu metin, mimarlığın tarihsel bilgisinin üretilmesi açısından, üslup kavramını yeniden çerçevelemenin yollarını araştırmaktadır. Üslup gibi genelleştiren bir okuma biçiminin özeleştirisi bağlamında, herhangi bir döneme yoğunlaşarak yapılacak sınamaların, hem daha verimli çıkarımlar üretmek açısından uygun bilgi alanlarını hem de tek çizgi üzerinde ilerlemeyen zamansal kesitler aracılığıyla mekânsal izleklerin sunulduğu gerilim hatlarını barındırdığı düşünülmektedir. Dolayısıyla, üslup fikrini basit bir 'okuma' biçiminden mimarlığın salt kendisini ifade eden bir tür transpozisyona dönüştürürken, hem akademik kanonun anlatılarına hem de günümüzün popüler söylemlerine konu olan bir genel geçer nitelemeden yararlanılacaktır. Akışkan bir kültür ortamının hantal bir ilişkiler ağına indirgendiği 'Selçuklu' nitelemesinin tanımladığı üslup kavramının nasıl bir çeviriye karşılık gelmesi gerektiği ve uzantıları doğrultusunda 'Selçuklu'nun ne derecede muğlak bir sıfat olduğu araştırılacaktır.

Some characterizations, taken as a reference which are preferred to recall an era, such as 'Byzantine', 'Seljuk', 'Beylik', 'Ottoman', are to identify a network of dull and unwieldy relationships through various resemblances, established between legacies of an era which is invented among the historical periods. Homogenised and idealized historical heritage via architecture has become the basic references of reading in general style. This text will search for ways of reframing style with regard to generate historical knowledge of architecture. In the context of criticism of a generalized reading mode such as style, it is thought that examinations, done by focusing on a period, accommodate both pertinent fields in order to generate fertile implications and tension lines which present spatial paths through timewise sections. Thereby, it is benefitted from a well-accepted characterization which is mentioned both narratives of academic canon and current popular discourses when concept of style transforms a simple way of 'reading' into a kind of a transposition which points out merely architecture itself. Ultimately it will be searched that concept of style, described by characterization of 'Seljuk' which reduces a fluid cultural milieu to a network of unwieldy relationships, should correspond to what kind of a translation and to what extent 'Seljuk' is an ambiguous characterization according to its stipes.