BOZKIR BİRLİĞİ KAYA BİRİMLERİNİN TRİYAS RİFTLEŞMESİ İLE KONTROL EDİLEN DİYAJENETİK TARİHÇESİ, BOZKIR-KONYA

Abstract

Toros Kuşağı'nın kuzey birimlerinden Bozkır Birliği, yapısal konumlarına göre, alttan üste doğru, riftleşme öncesi kayaları temsil eden Üst Triyas yaşlı Korualan Grubu, riftleşmeyle eş zamanlı Üst Triyas-Üst Kretase yaşlı Huğlu Grubu ve Jura-Kretase yaşlı Boyalı Tepe Grubu birimlerinden oluşmaktadır. Korualan Grubu; radyolarit ve çört arakatkılı, karbonat (kireçtaşı, dolomitik kireçtaşı, dolomit) ve klastik kayaç (kumtaşı, silttaşı, çamurtaşı, şeyl) ardalanması ile temsil edilmektedir. Huğlu Grubu; radyolarit, kireçtaşı ve klastik kayaç (kumtaşı, silttaşı, şeyl) arakatkıları içeren volkanik (bazalt, andezit) ve piroklastik (tüflü kumtaşı) kayaçlardan; Boyalı Tepe Grubu ise bütünüyle karbonat kayaçlarından oluşmaktadır. Bozkır Birliği'nin karbonat-silisiklastik-volkanojenik kayaçları bolluk sırasına göre karbonat (kalsit, dolomit), kuvars, feldispat (plajiyoklaz, anortoklaz), fillosilikat (illit, klorit, karışık tabakalı illit-klorit / I-C ve klorit-vermikülit / C-V, klorit-smektit / C-S ve ender smektit), ojit, hematit, analsim ve höylandit içermektedir. İllit Kübler indeksi verilerine göre; Korualan Grubu litolojileri düşük dereceli diyajenez, Huğlu Grubu litolojileri ise yüksek dereceli diyajenez-ankizon derecesini yansıtmaktadır. Riftleşme öncesi birimlere ait illit/mikalar muskovitik, riftleşmeyle ilişkili birimlere ait olanlar ise fenjitik ve seladonitik bileşime sahiptir. İllitlerde iz ve nadir toprak element (REE) içeriklerinin kondrite göre dağılımları Korualan ve Huğlu grupları için benzer yönelim sunmakta, ancak bu elementlerin miktarları Huğlu Grubu'nda az da olsa artmaktadır. İllit minerallerini oluşturan suyun dO-dD izotopsal bileşimi deniz suyu bileşiminden uzak olup; Doğu Akdeniz Meteorik Su (DAMS) ile magmatik su bileşimi arasında yer almaktadır. Bozkır Birliği kayaçlarından elde edilen veriler, riftleşme öncesi ve riftleşmeyle eş zamanlı birimlerin farklı mineralojikpetrografik ve jeokimyasal özelliklere sahip olduğunu göstermektedir. Riftleşmeyle ilişkili gerilme ve kabuk incelmesi nedeni ile riftin iç kısmındaki giderek gençleşen birimler kenarlarda kalan daha yaşlı birimlere göre daha fazla gömülerek ve ısınarak daha yüksek diyajenez koşullarına uğramış olmalıdırlar.

The Bozkır Unit representing the northern edge of the Taurus Belt. It comprises from bottom to top, three distinct structural entities: the Upper Triassic pre-rift (Korualan Group), the Upper Triassic-Upper Cretaceous syn-rift (Huğlu Group) and the Jurassic-Cretaceous Boyalı Tepe Group as to their structural settings. The Korualan Group is represented by the alternations of carbonate (limestone, dolomitic limestone, dolomite) with radiolarite and chert intercalations and clastic rocks (sandstone, siltstone, mudstone, shale). The Huğlu Group is made up of volcanic (basalt, andesite) and pyroclastic (tuffaceous sandstone) rocks including radyolarite, limestone and clastic rock (sandstone, siltstone, shale) intercalations. The Boyalı Tepe Group is completely made of carbonate rocks. The carbonate-silisiclastic-volcanogenic rocks of the Bozkır Unit contain carbonate (calcite, dolomite), quartz, feldspar (plagioclase, anortoclase), phyllosilicate (illite, chlorite, mixed-layered illite-chlorite / I-C, chlorite-vermiculite / C-V, chlorite-smectite / C-S, rarely smectite), augite, hematite, analcime and heulandite in order of abundance. On the basis of illite Kübler Index data; Korualan Group and Huğlu Group reflect low grade diagenetic, high grade diagenetic and high grade diagenetic-anchizonal characteristics, respectively. The illite/micas of the pre-rift units and units related to the rifting have muscovitic, and phengitic and seladonitic compositions, respectively. The distributions of chondrite-normalized trace and rare earth element (REE) contents in the illites present similar trends for Korulan ve Huğlu groups, but the quantities of these elements slightly increase in the Huğlu Group. d18O-dD isotopic compositions of water forming the illite minerals are different than that of sea water and found to be between Eastern Mediterranean Meteoric Water (EMMW) and magmatic water compositions. It also shows that temperature of the water forming the illite minerals varies from low to high values. The findings from the rocks of Bozkır Unit suggest that pre- and syn-rift units have different mineralogical-petrographical and geochemical properties. The younger units within the rift due to extension and crustal thinning related to rifting must have exposed in higher diagenetic conditions by more burial and heat with respect to older units at the edges.