ALTINYAYLA (TONUS) İLÇESİ HALI ÖRNEKLERİNİN MOTİF YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

Abstract

Anadolu'da yüzyıllardır devam eden dokumacılık kültürü ve kendine özgü karakteristik özellikler taşıyan birçok halı dokuma merkezi bulunmaktadır. Sivas yöresi de bu dokumacılık merkezlerinden birisidir. Sivas il merkezinde ve bazı ilçelerinde çok yoğun olmakla birlikte hemen hemen bütün ilçelerinde havlı ve düz dokuma izlerine rastlanmaktadır.Bu ilçelerden biri de halıları yöre ismiyle ün yapmış olan Altınyayla (Tonus)'dır. "Tonus halıları", ilçenin ismi Altınyayla olarak değişmesine rağmen hala bu isimle tanınmaktadır. Bu araştırmanın amacı, Altınyayla ilçe merkezi, Başyayla, Deliilyas, Kale, Kızılhöyük ve Mutubey köylerinde yerinde inceleme yapılarak, günümüzde bulunan halı dokuma örneklerini tespit etmek ve bazı teknik özellikleri ile motif, desen karakterini inceleyerek, ilçenin 21. Yüzyıl başlarındaki halı dokuma kültürünün ne durumda olduğu hakkında bilgi vermektir. Araştırma kapsamında; Tonus halısı ile ilgili literatür taraması yapılmış, ilçe Kaymakamı aracılığı ile Halk Eğitim Merkezi Müdürü ile birlikte halı dokumacılığı yapılan köylere gidilmiştir. Mahalle muhtarları ve yöre halkı ile sözlü görüşmeler yapılarak Altınyayla halı dokumacılığı araştırılmıştır. İlçede ve köylerde bulunan halılar incelenerek halının fotoğrafı, desen şeması, gözlemin yapıldığı yer, ürün sahibi, gözlem tarihi, ürünün dokunduğu tarih, oluşturulan ürün-eşya, hangi amaçla yapıldığı, ürünün boyutları, kullanılan iplik türleri, kullanılan renkler, ürüne verilen genel ad, kullanılan teknikler ile halıda kullanılan motif isimleri ve kompozisyon özellikleri açıklanmıştır.

With the weaving culture, ongoing for centuries, there are many carpet weaving centers having unique characteristics in Anatolia. Sivas region is also one of the weaving centers. Almost in all districts of Sivas, more in some districts and city center, pile and flat woven tracks can be seen. One of these districts is Altinyayla (Tonus) which have reputation with its carpets by its own name. "Tonus carpets" are known by this name although the name of district is changed as Altınyayla. The purpose of this study is to make examinations in Altınyayla district center, the villages of Başyayla, Deliilyas, Kale, Kızılhöyük and Mutubey, to identify examples of carpets available today and give information about carpet weaving culture in district in early 21th century by analyzing motif and pattern characteristics with technical aspects. In scope of this study, literature about Tonus carpet is reviewed, the villages in which carpet is weaven are visited with the head of public education center by favour of head official of district. By making oral interviews with headmen and local people, Altınyayla carpet weaving is investigated. By analyzing the carpets in dictrict and villages, the informations of pattern diagram, where the observations are made, the product onwner, date of observation, what date it is weaved, created product or item, for what purpose it is done, product size, yarn type used, the colors used, the general name of product, techniques used, motif names used and composition features are explained with the photo of carpet.