Eosen yaşlı denizaltı volkanizması ile ilişkili İç Kuzey Anadolu zeolit oluşumları

Abstract

İç Kuzey Anadolu bölgesinde Alt-Orta Eosen yaşlı volkanik-sedimanter bir dizilim yer almaktadır. Kesiksiz bir dizilimden oluşan volkanosedimanter-volkanik kayaçlar piroklastik, aglomera ve/veya volkanik breş ve lavlar içermektedir. Vitroklastik-pofiritik dokulu piroklastik kayaçlarda köşeli pirojenik bileşenler (başlıca plajiyoklaz ve biyotit, daha az sanidin, kuvars, homblend, ojit; lifsi pomza ve cam kıymıkları) ve volkanik kökenli kayaç parçacıkları bulunmaktadır. Genellikle, camsı kül tüfler höylandit/klinoptilolit ve iğnemsi mordenit, buna karşın tüfitler, litik kül tüfler ve aglomera ve/veya volkanik breşler analsim, kalsit ve kil türü diyajenetik mineraller içermektedir. Piroklastik kayaçlardaki zeolit miktarı % 20-90 arasında değişmekte ve camsı kül tüflerde artmaktadır. Mikrolitik porfiritik dokulu volkanik kayaçlar (bazalt, bazaltik andezit ve andezit) plajiyoklaz, olivin, ojit, enstatit ve/veya hornblend ve biyotit fenokristalleri içermektedir. Bunlarda volkanik cam-deniz suyu etkileşimi sonucu küresel-elipsoyidal boşluklarda sodik zeolitler (lifsi-iğnemsi ve kısa-uzun prizmatik natrolit ile analsim) ve kalsit, matrikste kil mineralleri (yaygın olarak smektit; daha az korensit, C-V, I-S, illit ve klorit) gelişmiştir.

The volcanic-sedimentary succession of Early-Middle Eocene age is located within the Central North Anatolian province. Volcanosedimentary-volcanic rocks forming a continuous sequence contain pyroclastics, agglomerate and/or volcanic breccia, and lavas. Pyroclastic rocks with vitroclastic-porphyritic texture contain angular pyrogenic constituents (mainly plagioclase and biotite, few sanidine, quartz, hornblende, augite as crystals; fibrous pumice and glass shards as fragments) and lithoclasts of volcanic origin. In general, vitric ash tuffs contain heulandite/clinoptilolite and accicular mordenite, whereas in the tuffites and lithic ash tuffs, and also the matrix of agglomerate and/or volcanic breccia, analcime, calcite and clay are observed as diagenetic minerals. The amount of zeolite in the pyroclastic rocks varies from 20 % to 90 % and increases in the vitric ash tuffs. The volcanic rocks (basalt, basaltic andesite and andesite) with microlitic porphyritic texture consist of plagioclase, olivine, augite, enstatite and/or hornblende and biotite phenocrysts. Sodic zeolites (fibrous to acicular, long to short prismatic natrolite, and analcime), calcite within the spherical-ellipsoidal amygdales, and clay minerals (commonly smectite, less corrensite, C-V, I-S, illite and chlorite) in the matrix of these rocks are developed as a result of volcanic glass-sea water interaction.