Daday-Devrekani masifi metamorfizması ve jeolojik evrimi, Kastamonu Bölgesi, Batı Pontidler, Türkiye

Abstract

Batı Pontidler'deki Kastamonu bölgesinde yer alan Daday-Devrekani masifi, Prekambriyen'den Alt Kretase'ye kadar değişen yaşlara sahip çeşitli metamorfik kayaç birimlerinden oluşmaktadır. Bu metamorfik kay açlar, değişik kaynak kay açların farklı me tamorfizma koşullarında ve farklı jeodinamik ortamlarda metamorfizm aya uğramaları sonucu oluşmuşlardır. Prekambriyen yaşlı Daday-Devrekani metasedimanter grubu, yüksek dereceli metamorfizmaya uğramış metasedimanter kayaçlardan meydana gelmekte ve tipik olarak kıtasal kabuk malzemesini karakterize etmektedir. Bu yüksek dereceli metasedimentler, Alt-Orta Jura döneminde retrograd metamorfizm adan da etkilenmişlerdir. Alt-Orta Paleo zoyik yaşlı Samatlar grubu, Üst Jura öncesinde, olasılıkla Alt-Orta Jura döneminde, çok düşük dereceli metamorfizmaya uğramış epikonlinental örtü karakterli metasedimanter kayaçlardan oluşmaktadır. Hem epiofiyolitik, hem de epikontinental örtü karakteri gösteren Alt Jura yaşlı Börümce formasyonu, K-Ar radyometrik yaş tayini verilerine göre Alt-Orta Jura döneminde, tıpkı Samatlar grubununki gibi çok düşük dereceli metamorfizmadan etkilenmiştir. Alt Jura öncesi yaşlı Çangal metaofiyoliti iyi korunmuş bir ok yanusal kabuk kalıntısını temsil etmektedir ve ilksel olarak yeşilşisttenepidot amfibolit fasiyesine kadar değişen metamorfizma koşullarında okyanus tabanı metamorfizm asına uğramıştır. Çangal metaofiyoliti de, tıpkı Daday-Devrekani metasedimanter grubu gibi, Alt-Orta Jura dönemindeki metamorfizmadan etkilenmiştir. Orta Jura yaşlı yay plütonizması karakterindeki Kastamonu grani toyid kuşağındaki Ahiçay-Elmalıçay plütonu dokanağında gelişen ve kalınlığı yer yer 400 m'ye kadar ulaşabilen kontakt zonu ka yaçları Göynükdağı metamorfiti olarak tanımlanmıştır. Göynükdağı kontakt zonu kayaçları, iç kesimlerde hornblend-hornfels, dış kesimlerde ise albit-epidot hornfels fasiyesini karak terize eden benekli kayaçlardan meydana gelir. Kıtasal topluluk kayaçlarından türeyen protomilonit, milonit, milonit-şist ve milonit gnayslar ile okyanusal topluluk kayaçlarından türeyen glokofanşistler Alt Kretase'yi gösteren K-Ar radyometrik yaş verileri sunar lar. Daday-Devrekani metasedimanter grubu ile epikontinental örtüsünü oluşturan Samatlar grubu, Daday-Devrekani masifinin en yaşlı birimleri olup Avrazya levhasının en güney kenarını oluştururlar. Çangal metaofiyoliti ise, Paleo-Tetis okyanus kabuğunun parçasıdır. Börümce formasyonu, hem epikontinental hem de epiofiyolitik örtü karakteri gösterir. Göynükdağı kontakt metamorfiti ise yay plütonizmasma bağlı olarak gelişen kontakt zonu kayaçlarım temsil etmektedir. Daday-Devrekani masifindeki hemen he men tüm birimleri etkileyen Alt-Orta Jura yaşlı metamorfizma ile Orta Jura yaşlı yay magmatizması niteliğindeki Kastamonu grani toyid kuşağının, Paleo-Tetis okyanus kabuğunun, Avrazya levhası altına ve kuzeye doğru yitimiyle ilişikli olarak meydana geldik leri düşünülmektedir. Alt Kretase yaşlı kataklastitler ve glokofanitik kayaçların ise, yitimden hemen sonra, Avrazya (Pontik temel) ve Anadolu levhası arasındaki çarpışmanın ürünü oldukları düşünülmektedir.

The Daday-Devrekani massif, located around Kastamonu region of the western Pont ides, consists of various metamorphic rocks ranging from Precambrian to Early Cretaceous in age. These metamorphic rocks were derived from different source rocks in diffe rent geodynamic environments by different metamorphic conditions. The Precambrian Daday-Devrekani metasedimentary group, consisting of high-grade metased intents, is made typically of continental crust. It has also been affected by an Early-Middle Jurassic retrograde metamorphism. The Samatlar group of Lower-Middle Paleozoic age (the epicont mental cover) has been metamorphosed to very low-grade by Upper Jurassic, uossibly in Lower-Middle Jurassic. The Börümce formation of Lower Jurassic aget comprising both epiophiolitic and epiconlinental characters with some Lower-Middle Jurassic K-Ar ages, was affected by the very low-grade metamorphism similar to that of the Samatlar group. The p re-Lower Jurassic Çangal metaophiolite is a well-preserved fragment of oceanic crust. The Çangal metaophiolite was initi ally subjected to an ocean floor metamorphism before Lower Jurassic in the physical conditions of greenschist and epidoie amphibolite fades, it has also been affected by a later metamorphism during Lower-Middle Jurassic period. There are some contact aureole rocks, called Göynükdağı metamorphite with a total thickness up to 400 m in Göynükdağı region, developed around the Ahi çay-Elmalıçay granitoid from the Middle Jurassic Kastamonu granitoid belt which is an arc plutonism product. The Göynükdağı contact aureole is composed mainly of spotted rocks of hornblend-hornfels and albite-epidote hornfels fades in the inner and outer zones, respectively. The cataclastic rocks such as protomylonite, mylonite, mylonite-schist and mylonite-gneiss, derived from the continental as semblage, and the glaocophane-schists, derived from the oceanic assemblage, altogether yield some Lower Cretaceous K-Ar ages. The Precambrian D aday-Devrekani metasedimentary group and its epicontinenîal cover Samaîlar group, oldest units in the Daday - Devrekani massif, are considered to be the southernmost tip of Eurasian plate. The Çangal metaophiolite is thought to be a well- preserved part of the paleo-Tethyan oceanic cruts. As for the Börümce formation, it is assumed as epicontinental and sometimes epi- ophiolitic cover. The Göynükdağı contact aureole determines the contact haleous developed around arc plutonism. The Lower - Middle Jurassic metamorphism, affecting almost all the units in the D aday-Devrekani massif, and the arc magmatism of the Middle Jurassic Kastamonu granitoid belt are interpreted as the products of the subduct ion zone created by the northward subduct ion of the paleo-Tethyan oceanic crust beneath the Eurasian plate. The Lower Cretaceous caiaclastites and glaucophanitic rocks are thought to have been generated by the collage between the Eurasia (Pontides) and Anatolia.