SEYYİD YAHYÂ ŞİRVÂNÎ’NİN ŞİFÂÜ’L-ESRÂR ADLI ESERİNDE SAYI KAVRAMI

Seyyid Yahyâ Şirvânî Şirvan’ın Şamahı şehrinde doğmuş, Bakü’de yaşamış ve eserlerini burada kaleme almıştır. Arapça ve Farsça birçok eserinin yanında Türkçe yazdığı tek eseri Şifâü’l-Esrârönemli eserlerinden biridir. Bu eserde, tarikat ilminin esasları, makamları, tarikat yoluna girenlerin yapması gerekenler anlatılmıştır. Eserde anlatılan konu ayet, hadis ve rivayetlerle desteklenmiştir. Tarikat yolununbütünmakamlarınıngereklerianlatılarakeser tamamlanmıştır.Tarikat ilmi açısından sayılara yüklenen değerler oldukça önemlidir. Bu bağlamda Şifâü’l-Esrâr’da da sayıların derin yapısındaki çok katmanlı anlamsal düzlemden yararlanılmıştır. Sayılara anlamlar yüklenirken İslami değerlerden, tarikat ilminin getirdiklerinden yararlanılmış; Türk kültürünün kültürel kodlarında yer alan anlamsal çağrışımlar da bunlara eklenmiştir. Eserde, bütün bunlar bir araya getirilerek sayılar üzerinden de anlamsal bir yapı inşa edilmiştir. Bir sayısından başlayarak üç, beş, yedi sayıları ve bu sayıların katları eserde sık sık görülmektedir. Bu sayılar anlatılırken eserin temel anlamsal akışını destekler nitelikte, bazen amaç bazen araç olarak kullanılmıştır.Sayıların derin yapısındaki anlamları, anlamsal çağrışımlardan hareketle tespit etmeye çalışmak, eserin ne anlatmak istediğini tam anlamıyla kavramak açısından gereklidir. Sayılara yüklenen çok katmanlı anlamsal yapı tespit edilebilirse eser ancak o zaman tam anlamıyla anlaşılacaktır.Bu çalışmada, Şifâü’l-Esrâr’da kullanılan sayı isimleri tek tek tespit edilmiştir. Sayı isimlerinin geçtiği örnekler incelenmiş ve sayıların bulunduğu konuma, anlattığı konuya göre işaret ettiği anlamsal yapı çözümlenmeye çalışılmıştır. Bu anlamsal yapı açıklanmış ve eserde geçen bütün sayı ifadeleri ayrı ayrı değerlendirilmiştir.