Ölü Deniz ve Doğu Anadolu Fay zonlarının kesişim bölgesindeki kabuksal deformasyonunun paleomanyetik ve jeokronolojik

Türkiye'nin güneyinde Neotetis okyanusunun kuzeye doğru yitimi sonucu oluşan Arabistan ve Anadolu plakalarının çarpışması, Alp-Himalaya kuşağındaki en karmaşık kabuk içi deformasyonun izlendiği bölgelerden birisinin oluşumunu sağlamıştır. Önemli atımlara sahip, Ölü Deniz Fay Zonunun kuzey uzantısını da içeren birçok ana transform fay bu bölgede kesişmektedir. ÖDFZ'nun kuzey uzantısı olduğu varsayılan Amanos ve Doğu Hatay Fayları ile bu bölgenin doğusunda kalan Ceyhan-Osmaniye yöresindeki volkanizmanın paleomanyetik özelliklerinin saptanması, bölgenin neotektonik gelişiminin ve kabuksal deformasyonun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. Ceyhan-Osmaniye yöresinde yüzeyleyen volkanizma sol yanal Karataş-Osmaniye Fay Zonu ile Neotetis okyanusuna ait kenet kuşağına yakın bir bölgede yoğunlaşmıştır. Osmaniye yöresinde 9 ayn istasyondan alınan örnekler normal polarite sunmakta, çok genç morfolojik görünümleri bunların Bruhnes manyetik polarite evresinde (<780 ka) oluştuğunu göstermektedir. Bu volkanik kayaçlardaki deklinasyon değerleri çoğunlukla saatin yönündedir. Bu yaş verisi, İskenderun körfezinin kuzey ucunda Ceyhan nehir yatağının değişimine de neden olan çok hızlı bir yükselmenin varlığını işaret etmektedir. 8 istasyona ait grup ortalama paleomanyetizma yönleri 11.3±10° saatin yönünde rotasyon göstermektedir. Bu volkanik arazinin GB uzantısında Botaş rafinerisinin bulunduğu alanda da 7 ayrı istasyonda örnekleme yapılmış ve bu örneklerin ters manyetik polariteye sahip olduğu anlaşılmış ve 43.7±7° saatin tersi yönde rotasyona uğradıkları saptanmıştır. Karasu havzasında yapılan paleomanyetik çalışmalarda kalıntı manyetizmanın düşük Ti manyetitler içerdiği ve 51 örnekleme istasyonundan 5'i hariç diğerlerinin normal polarite gösterdiği belirlenmiştir. Bölgede elde edilen morfolojik, K-Ar yaş ve manyetik polarite değerleri havza oluşumunun çoğunlukla Bruhnes manyetik polarite evresinde oluştuğunu gösterir. Bu evredeki volkanizma 0.66-0.35 My ve -0.25-0.05 My arasında yoğunlaşmıştır. 44 örnekleme istasyonu , Günümüz manyetik alanına uygun şekilde D/l = 8.8°/54.7° normal polarite değeri göstermekte ve bu değerler 8.8°±4.0° saatin yönünde rotasyonu ifade etmektedir. Karasu havzasının -15 km genişliğindeki Hassa bölümünde volkanik aktivite sol yanal hareket gösteren Amanos ve Doğu Hatay fayları arasında gelişmiştir. Her iki fay da Arabistan plakasının kuzeye hareketine bağlı olarak saatin yönünde hareket gösteren KB-GD uzanımlı çapraz (cross) faylarla sınırlı, rotasyona uğramış bloklar içermektedir. - 0.5 My'lık ortalama lav akıntısı yaşı, sistemi sınırlayan faylar üzerinde 0.46 cm/yıl hareket hızı vermektedir. Amanos Fayı üzerindeki morfolojik yapılar, yaşlandırılmış lav akıntılarının ötelenmesinden elde edilmiş hareket hızı tahminleri bu değerden daha azdır. Bu, olasılıkla eldeki verilerin sismojenik kabuğa kadar ulaşmayan yüzey kırıklarından elde edilmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Bu çalışmanın sonuçları, ÖDFZ üzerindeki atımın büyük bir bölümünün, Amanos, Doğu Hatay ve Afrin fayları tarafından karşılandığını göstermektedir. Kuvaterner'deki karşılaştırabilir atım oranı tahminleri FFF birleşme noktasındaki (ÖDFZ, DAFZ, KOFZ) diğer faylar üzerinde de belirlenmiştir. ÖDFZ ve kuzeye uzantısı faylar üzerindeki Pliyo-Kuvaterner dönemindeki atım oranındaki değişim son 1-3 My'daki tektonik rejim değişikliği, Anadolu'nun tektonik kaçışı ile KAFZ ve DAFZ'larımn oluşumu ile karşılaştırabilir. Bu bölgede son 1 My'daki bazaltik magmanın oluşumu ve tektonik rejimin transpresyonelden transtansiyonel rejime dönüşümü de bu olaylarla ilişkilidir.