Hemodiyaliz hastalarında fibromiyalji sendromunun prevalansı ve yaşam kalitesine etkisi

Romatolojik hastalıklar, kronik böbrek hastalığı (KBH)'de görülen major komplikasyonlardan olmasına rağmen, KBH'li bireylerde Fibromiyalji Sendromu (FM)'nin sıklığını araştıran sınırlı sayıda çalışma vardır. Çalışmamızda Sivas il merkezinde hemodiyaliz tedavisi alan KBH'li hastalarda FM sıklığını ve FM'nin bu hastalarda yaşam kalitesine etkisini, ayrıca laboratuvar ve sosyodemografik parametrelerin FM sıklığına etkisini incelemeyi amaçladık. Çalışmaya, hemodiyaliz tedavisi alan KBH'li 248 (133 kadın, 115 erkek) hasta dahil edilmiştir. Hastalar, ACR 2010 FM tanı kriterlerine göre FM olan 33 bireyden oluşan hasta grubu ve FM olmayan 215 bireyden oluşan hasta grubu olarak ikiye ayrıldı. Hastaların yaşam kalitelerini değerlendirmek için Short Form-36 (SF-36) ve Kidney Disease Quality of Life-36 (KDQOL-36) kullanıldı. Ayrıca FM olan hastalarda fonksiyonel durumu ölçmek için Fibromiyalgia İmpact Questionnaire (FIQ) kullanıldı. Çalışmaya katılan KBH'li hastaların sosyodemografik [yaş, cinsiyet, eğitim durumu, vücut kitle indeksi (VKİ), diyaliz süresi] verileri ve laboratuvar parametrelerinden hemoglobin (Hgb), serum albumin, kreatinin, kan üre azotu (BUN), alkalen fosfataz (ALP), kalsiyum (Ca) x fosfat (P), paratiroid hormon (PTH) ve diyaliz yeterliliği göstergelerinden olan Kt/V'nin son 1 ay içerisindeki değerleri çalışma formuna kaydedildi. Çalışmaya katılan bireylerin 33'ünde (%13.3) FM saptandı. FM tanılı 33 hastanın hepsi kadındı. Erkek hastalarda FM yoktu. SF-36 ve KDQOL-36 tüm alt parametreleri yönünden karşılaştırıldığında FM olan grupta, FM olmayan gruba göre yaşam kalitesi anlamlı olarak daha düşüktü (p<0.05). Hastaların laboratuvar parametreleri (Hgb, serum albumin, kreatinin, BUN, ALP, CaxP, PTH), diyaliz süresi, Kt/V, medeni durum ve VKİ karşılaştırıldığında gruplar arasında anlamlı bir farklılık saptanmadı (p>0.05). Diğer yandan hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda ileri yaş, kadın cinsiyet, sistemik hastalık ve/veya hepatit B ve C enfeksiyonu varlığında FM sıklığı anlamlı olarak daha fazlaydı (p<0.05). Ayrıca hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda eğitim düzeyi azaldıkça FM sıklığı anlamlı bir şekilde artmaktaydı (p<0.05). Hemodiyaliz hastalarında yaşam kalitelerini önemli ölçüde azaltan FM, bu hastalarda normal popülasyona göre daha sık görülmektedir. Bu nedenle yaygın vücut ağrısıyla başvuran hemodiyaliz hastalarında FM'nin akılda tutulması, FM'nin erken tanı ve etkili tedavisiyle yaşam kalitesini iyileştirmek için hastalara ek yarar sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Hemodiyaliz, Fibromiyalji Sendromu Prevalansı, Yaşam Kalitesi

Although rheumatoid disorders are one of major complications in chronic kidney disease (CKD), there is limited number of studies investigating frequency of fibromyalgia syndrome (FM) in patients with CKD. In this study, we aimed to investigate FM frequency and its effect on quality of life in CKD patients undergoing hemodialysis in Sivas province and to evaluate effects of laboratory and sociodemographic parameters on FM frequency. The study included 248 CKD patients (133 female, 115 male) undergoing hemodialysis. The patients were stratified into 2 groups: 33 patients with FM according to 2010 ACR diagnostic criteria and 215 patients without FM. The quality of life was assessed by using Short Form-36 (SF-36) and Kidney Disease Quality of Life-36 (KDQOL-36). In addition, Fibromyalgia Impact Questionnaire was used to asses functionality in patients with FM. Sociodemographic data (age, gender, education level, body mass index, duration of hemodialysis) and laboratory parameters including hemoglobin (Hb), serum albumin, creatinine, blood urea nitrogen (BUN), alkaline phosphatase (ALP), calcium (Ca) x phosphate (P), parathyroid hormone (PTH) and Kt/V (a marker for adequacy of hemodialysis) were recorded. FM was detected in 33 (13.3%) of patients included. All patients diagnosed as FM were female. There is no male patient with FM. When all sub-parameters of SF-36 and KDQOL-36 were compared, quality of life was significantly lower in FM group when compared to patients without FM (p<0.05). When laboratory parameters (Hb, serum albumin, creatinine, BUN, ALP, Ca x P, PTH), dialysis duration, Kt/V, marital status and BMI were compared, no significant difference was detected between groups (p>0.05). On the other hand, FM frequency was significantly higher in cases of advanced age, female gender, presence of systemic disease and/or hepatitis B and C infection in patients undergoing hemodialysis (p>0.05). In addition, FM frequency was significantly increased by decreasing education level (p<0.05). FM that significantly decreases quality of life in patients undergoing dialysis is more commonly seen in these patients when compared to general population. Thus, it will be helpful to keep FM in mind and to improve quality of life by early diagnosis and treatment in these patients. Keywords: Hemodialysis, Prevalence of Fibromyalgia Syndrome, Quality of Life