Türk bankacılık endüstrisinde faaliyet gösteren ticari bankaların finansal performansının çok kriterli karar verme (ÇKKV) teknikleri kullanarak analiz edilmesi

Bankalar ülke ekonomilerinde tasarrufların en etkili biçimde kullanılması hususunda büyük rol oynamaktadır. Üstlendiği bu rol ile bankalar ülke ekonomilerinde finansal sistemlerin temel taşı konumundadır. Temel amaçları kâr etmek olan bankalar, üretim sürecinin temel aktörü olan reel sektörün fon ihtiyacını karşılayarak finansal piyasaların gelişmesini sağlayarak ülke ekonomilerinde istikrarın sağlanmasına, istihdama dolayısıyla ekonomik büyümeye önemli katkı sağlamaktadırlar. Ülkemiz finans sistemi içerisinde de bankacılık sektörü 2023 yılsonu itibarıyla 23,5 trilyon TL aktif büyüklüğü ile %91,8'lik bir paya sahiptir. Bankaların ülke ekonomileri içerisinde sahip olduğu bu önem bankların performanslarının dönemsel olarak ölçülmesi ve takip edilmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır. Çalışma MEREC, LOPCOW ve CRADIS yöntemlerinden oluşan hibrit ÇKKV modeli ile Türkiye'de faaliyet gösteren ticari bankaların performansını ölçmeye odaklanmaktadır. Bu doğrultuda Türkiye Bankalar Birliği tarafından yayınlanan aktif büyüklüğüne göre bankalar sıralamasında ilk 10'da yer alan bankalar analiz kapsamına dahil edilmiştir. Söz konusu bankaların 2019-2023 dönemi performansları 7 kriter özelinde değerlendirilecektir. Öncelikle MEREC ve LOPCOW yöntemleri ile bu 7 kriterin bankaların performansı üzerindeki önem ağırlıkları tespit edilecektir. Daha objektif ve optimal ağırlıkların elde edilmesi amacıyla bu iki yöntem ile elde edilen kriter önem ağırlıkları ortak ağırlıklandırma yöntemi ile birleştirilecektir. Ortak ağırlıklandırma yöntemi sonuçlarına göre mevduat bankalarının performansının belirlenmesinde 2019-2023 döneminde yıllar itibarıyla en çok etkiye sahip kriter ve en az etkiye kriter yıllar itibariyle belirlenecektir. Çalışmanın ele aldığı dönem aralığında Türkiye'de yaşanan COVID-19 pandemisi, enflasyonist ortam, 6 Şubat depremi ve döviz kurunda yaşanan yükselişler sebebiyle finansal piyasalarda yaşanan dalgalanmalar mevduat bankalarının performanlarını eklileyebileceği düşünülmektedir. Çalışmanın son aşamasında elde edilen kriter önem ağırlıkları CRADIS yöntemi ile entegre edilerek çalışma kapsamına dahil edilen mevduat bankalarının 2019-2023 dönemi performans sıralaması elde edilecektir.

The most effective use of savings in bank country economies plays a major role. With this role it undertakes, it is the cornerstone of financial systems in healthy economies. The real sector, which is the main actor of the production process and the main money to make a profit, provides significant contributions to the sustainability of stability in country economies by meeting the fund growth and economic growth based on employment. The banking sector within the country's financial system has a share of 91.8% with an active volume of 23.5 financial TL as of the end of 2023. This importance of banks within the country's economies reveals the necessity of periodically standardizing and monitoring banks. The study focuses on the measurements of commercial banks operating in Turkey with the hybrid MCDM model consisting of MEREC, LOPCOW and CRADIS methods. In this direction, the top 10 in the ranking according to asset size published by the Banks Association of Turkey were included in the analysis scope. The performances of the banks in question for the 2019-2023 period will be evaluated specifically in 7 criteria. First of all, the weights of these 7 criteria on the performance of banks will be determined with the MEREC and LOPCOW methods. In order to obtain more objects and optimal weights, the criterion importance weights obtained with these two methods will be combined with the common weighting method. According to the application of the common weighting method, the criterion with the most features and the criterion with the least features will be determined by years in the 2019-2023 period in determining the appearance of deposit banks. During the period in which the study is addressed, the COVID-19 pandemic experienced in Turkey, the inflationary environment, the February 6 earthquake and the rising increases in the exchange rate in the financial markets in the market may increase the performance of deposit banks. The criterion importance weight obtained in the last stage of the study is obtained with the CRADIS method and the performance ranking of the deposit banks included in the integrated comprehensive study for the period of 2019-2023.