İDRİS BİTLİSİ’NİN GÖZÜYLE AYASOFYA’NIN TARİHİ VE MİMARİSİ
Yükleniyor...
Tarih
2023
Yazarlar
HÜSEYNİ, Seyid Muhammed Taki
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Bitlis Eren Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Medeniyet tarihinde kurulan iki büyük imparatorluğun asırlarca başkentliğini yapan İstanbul, siyasi ve kültürel birçok yönden önem arz etmektedir. Ayasofya’nın inşasıyla Hıristiyanların siyasi ve dini merkezine dönüşen İstanbul, Fatih Sultan Mehmet Han zamanında fethedilmesi ile camiye çevrilerek Müslümanların batıya karşı siyasi ve dini merkezine dönüştü. Fatih Sultan Mehmet, babası Sultan Murat sayesinde aldığı eğitiminden, karşılaştığı konulara bilinçli yaklaşımlarda bulunmak istediğinden dolayı İstanbul’un fethinden kısa bir süre sonra Rumca, Latince ve Süryanice gibi batı dillerini bilen rahipler, keşişler ve patriklerden bir heyete oluşturarak İstanbul’un ve Ayasofya’nın tarihini Rumca olarak yazdırdı. Yazılan eser, Fatih’in emri ile Derviş Şems tarafından 885’te (1480) Farsçaya tercüme edildi. Bu şekilde İslam âleminde İstanbul ve Ayasofya ile ilgili ilk eser kaleme alınmış oldu. Yine aynı yıllarda müellifi bilinmeyen ikinci eser de Farsça olarak kaleme alındı. II. Bayezid zamanında da Ahmed b. Ahmed el-Münşî el-Cilânî tarafından 905 (1499) yılında Ayasofya ile ilgili üçüncü bir eser yine Farsça olarak kaleme alındı. Bu telifler Osmanlı’nın son dönemine kadar devam ettiğine dair elimize geçen kayıtlardan ve kaynaklardan anlaşılmaktadır. İstanbul ve Ayasofya tarihi ile ilgili bir diğer eser de İdris-i Bitlisî’ye (ö. 926/1520) aittir. Bitlisî, Farsça olarak kaleme aldığı Heşt Bihişt adlı eserinin Fatih’e ait yedinci bölümünde, İstanbul’un tarihi ve Ayasofya’nın yapısıyla ilgili bilgiler aktarmıştır. Bu bilgilerden, Ayasofya’nın malzemeleri, yeri ve inşa süreci, çalışanları ve ustaları, mimari tasarımı ve süslemeleri, tamamlanması, büyük kubbesinin çöküp tekrardan inşa edilmesi anlatılmaktadır. Bu makalede, İstanbul ve Ayasofya ile ilgili 15. yy’da kaleme alınan eserlere değinerek İdris-i Bitlisî’nin İstanbul ve Ayasofya hakkında yazdığı eseri incelenecek, Ayasofya’nın tarihi, mimarisi, yapısı ve rivayet edilen hikâyeler hakkında bilgi verilecektir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
İdris-i Bitlisi, Ayasofya, İstanbul, Sanat Tarihi, Mimari
Kaynak
Uluslararası Tarih, Kültür, Dil ve Sanat Bağlamında Bitlis Sempozyumu
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
1
Sayı
1
