Mâtürîdî Âlimi Ebû İshâk Zâhid es-Saffâr'ın Kelâm Müdâfaası

Ebû Mâtürîdî\\'nin (ö. 333/944) kelâm anlayışını benimseyen Batı Karahanlılar dönemi Telhîsü\\'l-edille ve Risâle fi\\'l-kelâm adlı kitaplarının içeriği, kullandığı yöntem ile Osmanlı ve Arap âlimlerince eserlerince yapılan atıflar, onun önemli bir Mâtürîdî kelâmcısı olduğunu gösterir. Bu çalışmada, onun kelâm müdâfaası konu edilmektedir. Saffâr, Telhîs\\'e kelâm ilminin adlandırılması, önemi ve dinen meşrûluğu konusunda uzun bir giriş yazarak bu ilmin öğrenilmesi gerektiğini savunmuştur.Sistematik kelâm müdafaası incelendiğinde, onun Hanefî-Mâtürîdîler içinde Kelâm il-mini müdâfaayamüstakil ve hacimli bir bölüm ayıran ilk mütekellim ol-duğu anlaşılır. Sistematiğini kendisi belirtmesedeSaffâr\\'ınkelâm müdâfaasının izah, ispat ve reddiye olmak üzere üç temele dayandığı an-laşılır. Onun bu ilmiısrarla savunması, V. (XI.) ve VI. (XII.) yüzyıllarda Mâ-verâünnehir\\'dekelâmkarşıtlığının bulunduğunu gösterir. Bu döneminde Ashâbü\\'l-hadis ve İhvân-ı Safa, kelâma karşı cephe alan kesimlerdir. Bununla birlikte o, asıl olarak Hanefî fukahanın kelâm karşıtlığını aşmaya çalışmakta-dır. Müdâfaasını, karşısındaki güçlü bir muhalafete karşı ortaya koyduğu için savunusu tutarlı ve ilmî derinliğe sahiptir