İLAÇ VE BİTKİ ADLARI SÖZLÜĞÜ

Türklerin gerek edebî ve gerekse ilmî konularda yüzyıllar boyunca sayısız eserler bıraktıklarını biliyoruz. Bu eserler üzerinde yerli ve yabancı pek çok bilim adamı çalışmalar yapmış ve bu eserleri kitap veya makaleler şeklinde değerlendirmelerde bulunmuşlardır. Ne var ki kütüphanelerimizde tıp alanında yazılmış çok değerli sayısız yazma eser bulunmasına rağmen, bu eserlerin incelendiği çalışmaların yeterli düzeye ulaştığını söylememiz mümkün değildir. Aslında tıp alanında yazılmış olan bu eserlerin incelenmesinin, hem alternatif tıp alanına hem de Türk dilinin zenginleşmesine önemli katkılar sağlayacaktır. Araştırmacıların bu alana fazla yönelmemelerinin en önemli sebeplerinden biri, araştırmacıların bu tür tıp metinlerinde geçen pek çok hastalık isimlerine ve bu hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaç ve bitki adlarına yabancı kalmaları ve bu konuda yeterli kaynağa sahip olamamalarıdır. Biz bu noktadan haraketle, halk hekimliği konusunda yazılmış eski eserler üzerinde çalışan araştırmacılarımıza yardımcı olmak amacıyla, bu konuda yapılmış olan yayınları inceleyerek bir sözlük çalışması yapmayı uygun bulduk. Hazırladığımız bu çalışmada; konuyla ilgili ulaşabildiğimiz pek çok kaynağı tarayarak o metinlerde geçen kelimelerin büyük bir çoğunluğunun Latince karşılıklarını yanlarında belirttik. Kaynaklarda geçen kelimeler alınırken bu kelimelerin yazımına müdahalede bulunmadık. Kelimeleri sıralarken, Türkçe olmayan kelimelerin hangi dile ait olduğunu da kısaltmalarla gösterdik. Çalışmamızda geçen bitki adlarının hangi eserlerden alındığını, yanlarında kısaltmalarla vermek suretiyle, bu bilgilerin kaynağını okuyuculara iletmeyi amaçladık. Çalışmamızda karşılaştığımız en büyük zorluk, bir bitkinin değişik isimlerle karşılanmış olmasıydı. Bu durumu ortadan kaldırmak için, sık sık göndermeler yapmak zorunda kaldığımızı belirtmek isterim. Ayrıca çalışmamızın sonuna, incelediğimiz eserlerde geçen hastalık ve organ adlarının bir dizinini ekleme lüzumu hissettik Çünkü bu isimlerin büyük bir kısmı, eski halk hekimliği alanında kullanılmış olan, bugün ise kullanılmayan kelimeleri içermektedir. Çalışmamızın 'Kaynakça' bölümünde, sadece incelediğimiz eserlerle ilgili bibliyografik bilgiler ve bizim yaptığımız kısaltmalar yer almaktadır. Çalışmamızda bazı hatalarımızın olabileceği tıpçı olmamamız sebebiyle ihtimal dâhilindedir. Bu tür hatalarımızın hoş karşılanacağını ümit ediyoruz. Yaptığımız bu çalışmanın, halk hekimliğine ilgi duyan okuyuculara, 'Deontoloji ve Türkoloji' alanlarında uğraş veren uzmanlara ve araştırmacılarımıza, en önemlisi de bu konuda yazılmış olan eski eserler üzerinde lisans, yüksek lisans ve doktora yapacak öğrencilerimize katkıda bulunacağına inanıyoruz. Bu amaçla hazırlanan çalışmamızdan yararlanılması bizleri mutlu edecektir. Bu çalışmamızın kitap hâline gelmesinde hiç şüphesiz ki pek çok değerli dost ve akademisyenlerimizin görüş ve bilgileri bizleri aydınlatıp yönlendirme hususunda yol gösterici olmuştur. Bu vesile ile çalışmamızı inceleme ve değerlendirme hususunda emeklerini esirgemeyen sayın raportörler Prof. Dr. Recep Toparlı‘ya, Prof. Dr. Hanifi Vural‘a ve Prof Dr. Nevzat Özkan‘a şükranlarımı sunarım. Kıymetli vakitlerini ayırarak kitabın sayfa düzenlemesini titizlikle yapan değerli dostum Prof. Dr. Şeref Boyraz‘a da teşekkürü bir borç bilirim. Ayrıca kitabın yayımlanmasına imkân sağlayan başta sayın rektörümüz Prof. Dr. Faruk Kocacık olmak üzere Cumhuriyet Üniversitesi Yayın Kurulunun sayın üyelerine ve emeği geçen bütün personeline şükranlarımı arz ederim. Bana hayatım boyunca her zaman destek olan çalışmam süresince büyük bir sabır ve anlayış gösteren eşim Nebahat Hanım’a ve diğer aile fertlerime sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Dr. Burhan Paçacıoğlu•