Fen bilgisi öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına yönelik okuryazarlık ve öz yeterlik düzeylerinin geliştirilmesi

Bu çalışma yapılandırmacılık yaklaşımını temel alan alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımları üzerine yapılmıştır. Araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına yönelik okuryazarlık düzeylerinin ve öz yeterliklerinin tespit edilmesi ve bunların geliştirilmesidir.Çalışmada kullanılan araştırma yöntemi nicel ve nitel veri toplama yöntemlerinin bir arada kullanıldığı karma yöntemdir. Araştırmanın nicel bölümünde; tek grup ön-, orta, son test yarı deneysel desen esas alınmıştır. Nitel bölümünde ise, öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına yönelik öz yeterliklerinin ve okuryazarlık düzeylerinin daha detaylı incelenmesi amacıyla görüşme, gözlem ve doküman incelemesi yöntemleri kullanılmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubunu 2008?2009 öğretim yılında Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Öğretmenliği Ana bilim dalı, dördüncü sınıfta öğrenim gören 25 öğretmen adayı oluşturmuştur.Uygulaması 27 hafta süren bu araştırmada öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına yönelik öz yeterliklerini ve okuryazarlık düzeylerini geliştirmek amacıyla verilen eğitim üç boyutludur. İlk boyut teorik ve pratik ağırlıklı eğitim, ikinci boyut tekniklerin ilköğretim okullarında öğretmenler tarafından kullanılması ile ilgili öğretmen adaylarının yaptıkları gözlemler esnasındaki rehberlik, üçüncü boyut ise tekniklerin ilköğretim okullarında öğretmen adaylarınca kullanılması sürecinde yapılan rehberliktir. Bu nedenle uygulamanın ilk boyutundan önce ön test, ikinci boyutundan sonra orta test, üçüncü boyutundan sonra ise son test uygulanmıştır.Çalışmada kullanılan nitel ve nicel veri toplama araçları olan; ölçek, rapor ve formlar araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Buna göre araştırmanın nicel bölümünde öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımları hakkındaki öz yeterliklerini ve okuryazarlık düzeylerini tespit etmek amacıyla ?Alternatif Değerlendirme Yaklaşımlarına Yönelik Öz Yeterlik Ölçeği? ve ?Alternatif Değerlendirme Yaklaşımlarına Yönelik Okuryazarlık Formu? kullanılmıştır. Araştırmada nitel veri toplama araçları olarak; ?Yazılı Rapor?, ?Öğretmen Adayı Ders Öncesi Görüşme Formu?, ?Öğretmen Adayı Ders Sonrası Görüşme Formu? ve ?Öğretmen Adayı Dönem Sonu Görüşme Formu? kullanılmıştır.Araştırmada elde edilen nicel verilerin analizinde, betimsel istatistikî çözümlemeler ve kestirimsel istatistikî analizler kullanılmıştır. Çalışma grubunun ön test, orta test ve son test puanlarının karşılaştırılmasında ilişkili örneklemler (tekrarlı ölçümler) için tek faktörlü ANOVA testi uygulanmıştır. Nitel verilerin analizinde ise kategorisel içerik analizi ve betimsel analiz kullanılmıştır.Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının öz yeterlik ön-orta ve son test puanları arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Buna göre öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımını kullanmaya yönelik öz yeterlikleri uygulamalar ilerledikçe artmıştır. Benzer olarak öğretmen adaylarının okuryazarlık ön, orta ve son test puanları arasında da anlamlı farklılık tespit edilmiş ve bu yaklaşımlara yönelik okuryazarlık düzeyleri de uygulamalar ilerledikçe gelişmiştir. Araştırmadan elde edilen nitel verilere dayanılarak, öğretmen adaylarının aldıkları teorik ve pratik eğitimin, yaptıkları gözlemlerin ve bu yaklaşımları kullanarak yaptıkları ders sunumlarının öz yeterlik ve okuryazarlık düzeylerini geliştirdiği sonucuna ulaşılmıştır.Alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarının etkili kullanımında öğretmenlerin büyük rolü vardır. Geleceğin öğretmeni olacak öğretmen adaylarına da lisans öğrenimleri boyunca alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımları ile ilgili teorik ve uygulamalı eğitim verilmesi gerekmektedir. Bu sayede öğretmenlerin alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına yönelik öz yeterlikleri ve okuryazarlık düzeyleri geliştirilerek bu yaklaşımları etkili şekilde kullanmaları sağlanabilir.Anahtar Sözcükler: Öğretmen adayı eğitimi, Alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımları, Okuryazarlık düzeyi, Öz Yeterlik.

This study was conducted for investigating the alternative assessment approaches based on constructivists approach. The purpose of the research study is to detect the literacy and self-efficacy levels of teacher candidates regarding alternative assessment approaches, and improving these beliefs.The research method used in this study is mixed method where quantitative and qualitative data collection methods are used together. In the quantitative part of the study, single group pre-, mid-, post-test quasi-experimental design was taken as basis. In the qualitative part; interview, observation and document review methods were used for more detailed review of self-efficacy and literacy levels of teacher candidates about their alternative assessment approaches. The participants of this research included 25 teacher candidates who were fourth year students in 2008-2009 academic year majoring in Science Teaching at Cumhuriyet University, Faculty of Education, Department of Elementary Education.In this study, which had been implemented in 27 weeks, the training given to improve the self-efficacy and literacy levels of the teacher candidates was three-dimensional. The first dimension was theoretical and practical training, the second dimension was guidance during the observations conducted by teacher candidates in respect to the use of the techniques by the teachers at elementary schools, and the third dimension was the guidance provided during the use of the techniques by the teacher candidates at elementary schools. Hence, pre-test was conducted before the first dimension of the implementation, mid-test was conducted after the second dimension, and post-test were conducted after the third dimension.Data instruments, the scales, reports and forms, which were used to collect quantitative and qualitative data during the study were developed by the researcher. Accordingly, in the quantitative part of the study, ?Self-efficacy Scale for Alternative Evaluation Approaches? and ?Literacy Form Regarding Alternative Evaluation Approaches? were used in order to determine the self-efficacy and literacy levels of the teacher candidates regarding alternative assessment approaches. ?Written Report?, ?Pre-Lesson Interview Form for Teacher Candidate?, ?Post-Lesson Interview Form for Teacher Candidate? and ?Semester-End Interview Form for Teacher Candidate? were used in the study as qualitative data collection instruments.Descriptive statistical analyses and predictive statistical analyses were used to analyze the quantitative data attained in the study. Single-factor ANOVA test was conducted for correlated samples (repeated measurements) in comparison of pre-test, mid-test and post-test scores of the study group. Categorical content analysis and descriptive analysis were used in the analysis of the qualitative data.As a result of the research, a significant difference was determined between the self-efficacy pre-, mid- and post-test scores of the teacher candidates. Accordingly, teacher candidates? self-efficacies about using the alternative assessment approach increased as the implementations advanced. Similarly, a significant difference was determined between the literacy pre-, mid- and post-test scores of the teacher candidates, and literacy levels for these approaches improved as the implementations advanced. On the basis of the qualitative data attained from the research, it was concluded that the theoretical and practical training of the teacher candidates, their observations and lesson presentations by using these approaches improved their self-efficacy and literacy levels.Teachers have a great role in the efficient use of the alternative assessment approaches. It is essential to provide theoretical and practical training about alternative assessment approaches during undergraduate study to teacher candidates who will be the teachers of tomorrow. In this way, self-efficacy and literacy levels of teachers for using alternative assessment approaches may be improved, and it can be ensured that they use theses approaches efficiently.Keywords: Preservice teacher education, Alternative assessment approaches, Literacy level, Self-efficacy