Uluslararası Ahîlikte İş ve Ticaret Ahlâkı Sempozyumu

İlahiyat Fakültemiz yaklaşık bir yıl önce Mehdîlik ve Hz. Ömer gibi ilim dünyasında iz bırakan iki sempozyuma imza atmıştı. Aynı yıl içinde Ahilikte İş Ve Ticaret Ahlakı Sempozyumu ile üçüncü sempozyumumuzu gerçekleştiriyoruz. XIII. yüzyılda Anadolu'da görülmeye başlayan ve bir süre sonra Osmanlı Devleti'nin kurulmasında önemli rol oynayan dinî-içtimaî yapısıyla temelde Kur'an'a ve Hz. Peygamber'in sünnetine dayanan prensipleriyle İslâmî anlayışa doğrudan bağlı olan Ahîliğin, tasavvufta önemli bir yeri bulunan “uhuvvet”i hatırlatmasından dolayı da kolayca yayılması ve kabul görmesi mümkün olmuştur. Bu teşkilâtın Anadolu'da kurulmasında fütüvvet teşkilâtının büyük tesiri olmuştur. İslâm'ın ilk asrından itibaren görülmeye başlayan fütüvvet teşekkülleri içinde hicrî III. (IX.) yüzyıldan itibaren de esnaf birlikleri ortaya çıkmıştır. Fütüvvet, İslâm'ın yayılmasına paralel olarak Suriye, Irak, İran, Türkistan, Semerkant, Endülüs, Kuzey Afrika ve Mısır'da esnaf ve sanatkârlar arasında yaygınlaşmıştır. Bu millet, İslâmiyet'i kabul etmesi ve Anadolu'ya yerleşmelerinden itibaren fütüvvet ülküsünü benimsemiş ve kendisine özgü yiğitlik, cömertlik ve kahramanlık vasıflarıyla donanmış, İslâmî-tasavvufî düşünüş ve yaşayış, temel özelliği olmuştur. Abbâsî Halifesi Nâsır-Lidînillâh (1180-1225) döneminde fütüvvetler tekrar canlandırılmış, Müslüman hükümdar ve emirler davet edilmiş, sürece girmeden özetleyecek olursak bu davetin müşahhas yansıması olarak Âhilik ortaya çıkmış, I. Gıyaseddin döneminde ilk defa kurulmuş, I. İzzeddin Keykavûs ve I. Alâeddin Keykubat döneminde de kuruluşunu tamamlamıştır. Özellikle I. Alâeddin Keykubad'ın büyük destek ve yardımıyla, bir taraftan İslâmî-tasavvufî düşünceye ve fütüvvet ilkelerine bağlı kalarak tekke ve zâviyelerde şeyh mürid ilişkilerini, diğer taraftan iş yerlerinde usta, kalfa ve çırak münasebetlerini ve buna bağlı olarak iktisadî hayatı düzenleyen Ahîliğin Anadolu'da kurulup gelişmesinde Şeyh Nasîrüddin Mahmûd'un yani Ahî Evran'ın büyük rolü olmuştur. Böylece Anadolu'da sanat ve ticaret erbabı arasında oldukça yaygınlaşmıştır. Âhiliğin Anadolu'da neden bu derece yaygınlaştığına kısaca göz atacak olursak; Ahîliğe girecek bir kimsenin vefâ, doğruluk, emniyet, cömertlik, tevazu, kardeşlerine nasihat, onları doğru yola sevketme, affedici olma, tövbe gibi dinî ve ahlâkî emirlere uyma; şarap içme, zina, yalan, gıybet, hile gibi kötü davranışlardan uzaklaşma zorunluluğu vardı.