Türk İslam Edebiyatı’nda Hz. İsa

Bu çalışmada, Kur?an ve hadislerde adı sıkça geçen ve ulü?l-azm peygamberlerden biri olan Hz. İsa?nın Türk İslam Edebiyatındaki yansımalarını inceledik.Bu incelemede öncelikle din, edebiyat ve Hz. İsa arasındaki ilişki tespit edildikten sonra Hristiyanlık, Yahudilik ve İslamiyet?te Hz. İsa algısının birbiriyle örtüşmeyen yönleri belirlendi. Daha sonra bir peygamber olarak Hz. İsa?nın edebiyatımızı nasıl etkilediğini belirlemek amacıyla XII. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar çoğunluğu mesnevi ve divanlardan oluşan 105 eser tarandı.Bu eserlerde Hz. İsa?nın Cehennem korkusu, sıra dışı sabrı, dünyaya önem vermemesi, benzersiz bir güzelliğe sahip olması, çilesi, yeniden dirilişin sembolü olması, mucizelerinin Peygamberimizin mucizeleriyle mukayese edilmesi, Cibril?in nefesiyle yaratılması, hastaları iyileştirmesi, ölüleri diriltmesi, göğe yükselmesi ve yeryüzüne yeniden dönüşü gibi özelliklerinin öne çıktığı görülmüştür. Edebî metinlerde Hz. İsa, Rûhullâh, Mesîh, İbnullâh, İbn-i Meryem gibi unvanlarla anılmış, Divan Şiirinde sevgili yüceltilirken ona telmihte bulunulmuş, yaşamında önemli olan eşya ve hayvanlara da yer verilmiştir. Anahtar Sözcükler: Türk İslam Edebiyatı, Hz. İsa, Din ve Şiir.

In this study the reflections of Jesus Christ, one of the greatest (ulu?l-azm) prophets, whose name has often been mentioned in Quran and Hadiths on Turkish Islamic Literature have been examined.In this examination first of all, after having been established the relation between religion, literature and Jesus Christ, the perception of Jesus Christ in Christianism, Judaism and Islam which does not correspond with one another has been identified. Afterwards with the aim of identifying how Jesus Christ has affected our lives as a prophet 105 works, most of which consist of masnavi and divan ( classical Ottoman Poetry), from 12th century to 20th century have been scanned.In these works it has been seen that some features like Jesus Christ?s fear of Hell, his extraordinary patience, his not attaching importance to world, his exceptional beauty, his suffering, his being the symbol of resurrection, comparison of his miracles with Mohammed?s miracles, his creation from Cibril?s breath, his healing the patients, his resuscitating the deads, his acsension and his coming back to the earth have come to prominence.In literary Works Jesus Christ has been mentioned as Ruhullah, Mesih, Ibnullah, Ibn-i Meryem. In divan poetry while the dearest has been praised, he has also been implied. Furthermore, the things and the animals that are important to him have also been given place. Key Words: Turkish Islamic Literature, Jesus Chirist, Religion, Poem