TASAVVUF II (TASAVVUFİ HAYAT VE SUFİ DÜŞÜNCE)

Tasavvuf ve Tarikatlar isimli kitabımızdan sonra bu eserle tasavvuf felsefesine ve tasavvufi hayatın boyutlarına kapı aralamaya çalışmaktayız. Tasavvuf kal ilmi olmaktan öte hal ilmi sayılmaktadır. Herbir sufinin tecrübesi kendisine özgüdür. Tasavvuf erbabı dinin aşk ve vecd boyutunda yaşanmasını önemsemekte, manevi tecrübenin derinlikli ve iştiyaklı bir şekilde gerçekleşmesini hedeflemektedir. Günümüzde tasavvuf ilmi ve sufiler hakkında birtakım ön kabul ve ön yargılarla toptancı yaklaşımlar sergilenmektedir. Diğer İslami ilimler gibi tasavvuf ilmi de erken dönemlerde kuruluşunu tamamlamış, Kur'an ve hadislerden referanslarla meşruiyetini sağlamış bir ilimdir. Tasavvuf ilmini sufilerin geliştirdikleri ıstılahları kullanmadan, tasavvufun temel klasiklerini okumadan, sufilerin tasavvufi tecrübelerini yakından tanımadan anlamamız mümkün değildir. İşte bu eser tasavvuf ilmini anlamaya yönelik İlahiyat Fakültesi lisans öğrencilerimizle Tasavvuf il dersinde müzakere edeceğimiz tasavvufi hayatın temel konularını on dört bölüm halinde ele almaktadır. Eserin giriş bölümünde tasavvufi ahlakın temel ilkelerine dikkat çekilmektedir. Birinci bölümde tezkiye-yi nefs ve tasfiye-yi kalp bağlamında seyr u sülük esasları incelenmektedir. İkinci bölümde fena ve baka düşüncesini tahlil edilmekte, üçüncü bölümde tasavvufi haller konusu incelenmeye devam edilmekte, cem' ve fark, kabz ve bast, vakt halleri ele alınmaktadır. Dördüncü bölümde dini his ve heyecanların beliriş şekillerinden tevacüd, vecd, vücud, cezbe, sekr, sahv ve istiğrak halleri değerlendirilmektedir. Beşinci bölümde sufilerin inanç ve ibadetlerdeki deruni yaklaşımları üzerinde durulmaktadır. Altıncı bölümde tasavvuf problemlerinden velayet ve keramet konusu incelemeye tabi tutulmaktadır. Yedinci bölümde tevessül, vesile, istimdad ve istiğase konuları hakkındaki reddiye ve kabul eden yaklaşımlar bir bütün halinde değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Sekizinci bölümde mürid-mürşid ilişkisi, şeyhlik makamı, mürşid-i kamilin özellikleri, beyat ve intisap düşüncesi, rabıta ve teberrük anlayışları değerlendirilmektedir. Dokuzuncu bölümde vahdet-i vücud konusu, vahdet-i vücudu panteizmden farklı kılan hususiyetler, vahdet-i vücud ile vahdet-i şühud arasındaki benzerlik ve farklılıklar, İbnü'lArabi takipçileri ve metafizik dönem tasavvufu incelenmektedir. Onuncu bölümde varlık mertebeleri, on birinci bölümde ayan-ı sabite mertebesi, on ikinci bölümde ise insan-ı kamil nazariyesi ele alınmaktadır. On üçüncü bölümde tasavvufta irfanı yol, on dördüncü bölümde ise tasavvufta aşk yolu ele alınmaktadır. Tasavvufi hayata ve sufi düşünceye yönelik bir bütün halinde anlama çabasını hedefleyen bu çalışma tasavvuf ilminin anlaşılmasına yönelik bir çabanın yansımasıdır. Gayret bizden Tevfik Allah'tandır. Prof. Dr. Kadir ÖZKÖSE