Sivas Valileri (1848-1878)

Abstract

Küçük bir beylikten bir dünya devleti meydana getirmeyi başaran Osmanlı Devleti, yükselişini merkeziyetçilik anlayışı çerçevesinde şekillendirdiği idari teşkilatına borçludur. Sağlam temellere oturttuğu merkez teşkilatının yanında güçlü bir taşra idaresi de inşa etmiştir. Devletin zayıflamasına paralel olarak taşrada sıkıntılar baş göstermiş, II. Mahmud döneminde modern yönetim ilkeleri ışığında idari sistem düzenlemeye çalışılmış, taşra idareside bu değişikliklerden payına düşeni almıştır. Önlemlerin yetersiz gelmesi ve sorunların devam etmesi üzerine özellikle XIX. yüzyılda nizamname, yönetmelik ve talimatnameler ardı sıra yayınlanırken taşra teşkilatı yeniden yapılanma sürecine girmiştir. Bu çalışmamızda taşra idaresinin bel kemiği olan valilik kurumu ve kurumun başında bulunan validen yola çıkılarak taşra idaresinin tarihsel süreçte geçirdiği değişimler ele alınmak istenmiştir. Devletin kuruluşundan, taşrada merkeziyetçiliğin zayıflamasıyla ortaya çıkan ve merkeziyetçiliği yeniden hâkim kılınmasını hedef alan uygulamalara kadar valilik kurumu ve vali hakkında ayrıntılı incelemelerde bulunulmuştur. Sivas örneği üzerinden vali atamaları, görev yerine gidiş süreleri, çalışma biçimleri, sahip olduğu yetkiler, resmi ilişkileri, görevden alınma sebepleri araştırmamızın ana konusunu oluşturmaktadır. 1848-1878 yılları arasında Sivas’ta görev yapan valilerden hareketle taşranın yönetim sistemi açıklanmaya çalışılırken temel olarak Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan tasnifler ve belgelerden faydalanılmıştır. Valinin atanma sürecinden başlayarak şehirden ayrılmasına kadar geçirdiği tüm aşamalar analiz edilerek taşra idaresiyle ilgili genel çıkarımlara ulaşılmıştır.

Ottoman Empire, which succeeded in creating a world empire from a small principality, owes its rise to its administrative organization structured with understanding of centralisation. It founded strong provincial administration apart from central organisation build on solid grounds. In parallel with weakening of the empire, some troubles in the empire started to appear and administrative system was tried to put in order in the light of modern administrative principals in Mahmud II and provincial administration got its own share from these changes. On the occasion of inefficient precautions and continuing troubles, while charters, regulations and instructions were being published one by one, provincial administration entered into a process of reorganisation. In this search, it is targeted to discuss the changes of provincial administration throughout the history on the basis of institution of governorate, backbone of provincial administration, and the governor, chair of this institution. Detailed examinations were made on institution of governorate and governor starting from foundation of the empire until implementations arising with weakening of centralization in provincial administration and aiming to make centralisation dominant. Through Sivas, governor appointments, governors’ period of going to duty district, types of work, authorisation that they had, their official relations, reasons why they were discharged compose the main theme of our search. Basically documents and dissections in Ottoman Archives of the Prime Ministry were used while system of provincial administration was being clarified based on the governors who had officiated during 1848-1878 in Sivas. General deductions were made by analyzing all stages from assignment process to their departures from the city.