Döviz Kurları, Dış Ticaret Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama

Abstract

Küreselleşen dünyada ülkelerin birbirleriyle etkileşimlerinin kaçınılmaz olması dış ticaret ve döviz kuru büyüklükleri arasındaki ilişkiyi önemli hale getirmiştir. Ekonomik büyümenin sürdürülebilir olması ise ülkenin dışarıdan sermaye akımını çekmesi ve yatırımların devamlılığı açısından mühimdir. Çalışmamızda Türkiye için 2010M01-2019M04 dönemini kapsayan aylık bazdaki veriler aracılığıyla döviz kuru göstergesi olarak tüketici fiyat endeksi bazlı reel efektif döviz kuru; dış ticaret göstergesi olarak ihracat birim değer endeksi ve ithalat birim endeksi; ekonomik büyüme göstergesi olarak da mevsimsel etki ve şoklardan arındırılmış sanayi üretim endeksi değişken olarak kullanılmıştır. Serilerin düzey seviyesinde durağanlıkları ve birim köke sahip olup olmadıkları ADF (Augmented Dickey-Fuller (Genişletilmiş Dickey Fuller)) ve PP (Phillips-Perron) Birim Kök Testleri aracılığıyla tespit edilmiştir. Değişkenlerimizin düzey değerlerinde birim kök sorunu olduğu için değişkenlerin birinci farklarıyla çalışılmıştır. ADF testiyle en uygun modelin trendli ve sabitli olduğu anlaşılmıştır. Yapılan Granger testi sonuçlarına göre dış ticaret göstergelerinden olan ithalatla döviz kuru arasında döviz kurundan ithalata ve ihracattan ithalata doğru tek yönlü nedensellik ilişkisine rastlanmıştır. Diğer değişkenler arasında nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir.

The inevitable interaction of countries in a globalizing world has made the relationship between foreign trade and exchange rate magnitudes important. The sustainability of economic growth is important in terms of attracting capital flows from abroad and continuity of investments. In our study, monthly data through the base exchange rate as an indicator of consumer price index for the period covering the 2010M01-2019M04 Turkey based real effective exchange rate; export unit value index and import unit index as foreign trade indicator; as the indicator of economic growth, seasonally adjusted and shockfree industrial production index was used as variable. Stability of the series at the level and the presence of unit roots were determined by ADF (Augmented Dickey-Fuller) and PP (Phillips-Perron) Unit Root Tests. Since there is a unit root problem in the level values of our variables, the first differences of the variables were studied. With the ADF test, the most suitable model was found to be trendy and stable. According to the results of Granger test, one-way causality relationship was found between import and exchange rate, which is one of the foreign trade indicators, from exchange rate to import and from export to import. The causality relationship between the other variables could not be determined.