Müzik Kimliği Bağlamında Abaza Halkının Folkloru (Sivas İli Halkaçayır Köyü Örneği )
Abstract
Çerkezlerin bir kolu olan Abazalar Türkiye ve Rusya sınırları içerisinde
yaşayan bir toplulukken bir bölümü savaş ve dinsel baskılar sebebiyle yaşadıkları
topraklardan göç etmek zorunda kalmışlardır. Abazalar buna rağmen Türkiye ile olan
uzantısında müziği bir kimlik stili olarak kullanmaya devam etmişlerdir.
Bir topluluğun kendi müzik üretimini ortaya koyması ve buna stil katması o
topluluğun özgün müzik kültürünü yansıtan önemli bir faktördür. Abaza halk
ezgilerinin notalarla oryantasyonu, ritminin duygusal ağırlığı, dinleyicide müziğin
şeklini güçlü bir ifadeye dönüştürür. Abaza melodileri konuşma formuna benzer,
soliste fonda vokalin bir yankı gibi eşlik etmesiyle, müziğinde zengin bir armoni
oluşturur. Bu ise Abaza halk şarkılarının baskın özelliklerinden biridir.
Abazaların halk melodilerine genelde bir cümle ile özlü sözlerden oluşan
metinler eşlik eder. Bu metinleri haykırışlar takip eder ve melodinin coşkusunu artırır.
Melodinin detaylı açıklaması vokalin söyleminde yer alır.
Bu tezde Türkiye’nin zengin mozaiği içinde yer alan Abazaların müzik
kültürü, gelenek ve görenekleri ele alınmıştır. Abaza müziği yaratılış, dinsel algı,
müzikal duyum ve yorum, enstrüman çeşitliliği bakımından diğer müzik kültürleri
arasında farklılığı ile dikkat çekerken, özündeki etnik dokuyu korumuştur.
Çalışmamda sosyoloji, etnomüzikoloji, gibi alanları kapsayan süreçler
disiplinler arası bir yöntem ile izlenmektedir.
Abaza kültürüne dair göç yaşamları, sosyal dokuları, gelenek ve görenekleri,
halk müziği, enstrümanları ve destanların analizleri yapılarak, müzikal kimliği ortaya
konulmuştur. Abaza müzik kültürünü içeren öğelerden bazıları;
Nart destanı, birbirine eşlik eden şarkılar, törensel şarkılar, kahramanlık
şarkıları, tarım ve işçi şarkıları, doğal av yaşamı şarkıları gibi türler Abaza müzik
kültürünü ifade etmektedir. Çalışmada Abaza müzik kültürünün ve halk müziğinin
yanı sıra eski ulusal halk şarkıları ve özellikleri araştırılmış, bu eserler mod, armoni ve
tür özellikleri yönünden incelenmiştir.
Çalışmada kaynak tarama, alan araştırması, kişisel görüşme yöntemleri
uygulanmıştır. Ayrıca çalışmada betimsel durum analizi tekniği kullanılmış olup arşiv
araştırması da yapılmıştır. Araştırmam Sivas Yıldızeli Halkaçayır köyü ile
sınırlandırılmıştır. While The Abkhazians who are a branch of Circassians, are living in the
borders of Turkey and Russia, were forced to emigrate from the land where they live
because of war and religious prints. Nevertheless the Abkhazians have continued to
use the music as a style of idendity, in the extension with Turkey. A community’s
proving about their own music production with their own style is an important factor
that reflects the original music culture of the community. The harmonious, heavy and
sad tempo of the Abkhazian folk melodies transforms expression in the listener into a
strong form. Abkhazian folk melodies collect the melodies of folk songs into the
richness of vocal and recalcmental toning, close to the rich toned speech form. This is
one of the prominent characteristics of Abkhazian folk melodies.
Abkhazians' folk songs are usually accompanied by texts composed of a single
sentence and concise words. These texts follow the screams, increase the level of
excitement of the song. The detailed description of the song content is given in the
vocal’s singing. In this thesis, Turkey's rich mosaic of musical culture within the
Abkhazians, traditions and customs are discussed. Abaza music, creation, religious
perception, musical sense and interpretation, in terms of diversity of instruments in
terms of diversity of music among other music cultures, while retained its ethnic
background.
In my study, processes such as sociology, ethnomusicology, etc. are followed
by an interdisciplinary method. The musical identity of the Abaza culture was analyzed
by analyzing the immigration life, social textures, customs and traditions, folk music,
instruments and epics. Some of the elements that include Abaza music culture;
Nart epic, accompanying songs, ceremonial songs, heroic songs, agriculture
and worker songs, natural hunting life songs such as songs express Abaza music
culture. Abkhazian music culture and folk music, as well as the old national folk songs
and their characteristics were investigated in terms of mod, harmony and genre
features. Resource screening, field research and personal interview methods were
applied in the study. In addition, descriptive case analysis technique was used in the
study and archive research was done. My research has been limited to Sivas Yıldızeli
Halkaçayır village.