Tekstil Sektöründe Çalışan Kadınların Sosyo-Ekonomik Durumu:Batman İli Örneği

Abstract

Dünyada olduğu gibi ülkemizde de kadının, sosyal ve ekonomik hayatta daha fazla rol ve sorumluluk sahibi olması konusunda çok önemli gelişmeler kaydedilmiş olmakla birlikte; kadından, birçok alanda olduğu gibi iş gücünden de ekonomik kalkınma sürecinde yeterince yararlanıldığı söylenemez. Kadınların işgücüne katılımı, sürdürülebilir kalkınmanın önemli bir unsuru olarak kabul edilmekle birlikte, işgücüne katılım oranlarının düşük olduğunu görmekteyiz. Kadınların iş yaşamında aktif olmaları gerekirken bazı sebeplerden ötürü çalışma hayatınındışında kalmaları kabul edilebilir bir durum değildir. Çalışma sürecine katılan kadınların da hem ev hem de iş yaşamlarını aynı anda devam ettirmeye çalışmaları bu yükün altında ezilmelerine neden olmaktadır. İş hayatındaki kadınların karşılaştıkları sorunlar ise tüm bu durumlardan farklı bir boyuttadır. Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde kadının ücretli olarak çalışma hayatına katılmasında tekstil sektörü öncü rol oynamaktadır. Bu sektör gelişmekte olan ülkelerin ekonomisinde lokomotif sektör özelliğine sahip olup sanayileşme sürecine geçişte etkin rol oynamaktadır. Ayrıca sektörün emek bakımındanyoğun(emek yoğun) bir sektör olma özelliği taşıması, bu ülkelerdeki istihdam sorununu istenilen yeterlilikte olmasa da çözmeye katkı sunmaktadır. Türkiye’de tekstil sektörü, tarımdan sonra kadın emeğinin en yoğun olduğu, geleneksel endüstri ilişkilerinin egemen olduğu bir iş koludur. Sebebi de yapısal ve kültürel faktörlerdir. Bu yüzden kadınların özel ve kamusal alanda erkeklere göre daha sabırlı, ince el işlerine ve detaylara daha çok önem verme anlamında daha becerikli oldukları, ayrıca daha az fiziksel güç gerektiren işlere daha yatkın oldukları düşünülür. Bu da beraberinde vasıfsız ve düşük ücretli ve cinsiyete dayalı iş bölümünü getirmektedir. Tekstil sektöründe düşük ücret, sigortasız çalıştırma vb. gibi maliyeti en aza indirme yollarına başvurularak, yüksek kâr marjı yaratılıp aşırı rekabet koşullarına uyum sağlayamaya çalışılır. Kadının özel ve kamusal alanda ücretli olarak çalışmaya başlamasıyla birlikte iş yükleri artmış olup, başta ailedeki sorumlulukları (geleneksel cinsiyetçi yaklaşım ve buna dayalı rol paylaşımı) olmak üzere ortaya çıkan sosyo-ekonomik durumun sonuçlarını sosyolojik açıdan araştırmak ciddi önem arz etmektedir. Batman ili, özellikle 2006’dan sonra devletin destek ve teşvikleriyle küçük, orta ve büyük boy tekstil firmalarının yoğun rağbet ettiği bir kent haline geldi. Bu çalışmayla, emek yoğun tekstil sektöründe istihdam edilen kadınların toplumda, ailede ve dolayısıyla çalışan kadın üzerinde yarattığı sorumlulukları, değişimi, değişimin yönünü, hızını, bu sürecin olumlu ve olumsuz sonuçlarını ortaya koymayı amaçlamaktayız. Bunun yanında yaptığımız saha araştırmasında kadınların, demografik özellikleri, aile ve evlilik hayatları, ekonomik durumları ve iş hayatları, sosyo-kültürel yapıları üzerinde oluşan değişimleri incelemek ve bunun sosyolojik değerlendirmesini yapmayı hedefledik.

As in theworld, also in our country, a lot ofimportantdevelopmentshavebeenmade aboutwomen's role andresponsibility in socialandeconomic life. It can not be saidtothelaborforce has beensufficientlyutilized in theeconomicdevelopmentprocess as it is in manyareas. Althoughtheparticipation of women in theworkforce is seen as an important element of sustainabledevelopment, weseethattheparticipationrates in theworkforcearelow.While it is necessaryforwomento be active in their work life, it isunacceptableto be deprived of theirworking life forsomereasons. Women participate in the working process are also being tortured under this burden to try to maintain both their home and work lives at the same time. The problems faced by women in business life are different from all of these situaitons. In bothdevelopedanddevelopingstates, thetextilesectorplays a primary role in theparticipation of women in paidwork. Thissector has thelocomotivesectorfeature in theeconomy of developingcountriesandplays an active role in transitiontotheindustrializationprocess.In addition, because ofthesector is a labor-intensivesector, this causes many problems of employment in thesecountries. In Turkey, textile sector is a profession that women labors are more effective after agriculture and dominated by traditional industrial relations. The reason of this situation is alsostructuralandculturalfactors.So,it is thought that women are morepatient than menin theirprivateandpublicareas, in terms of thishandcraftsand in givingmoreattentiontodetails, as well as beingmore inclinedtojobsrequiringlessphysicalpower.Itleadstolow-wadged, unskillfullandgender-relateddivision of work. In the textilesectors by applyingpayinglesssalarytoworkers, uninsured employment etc. ways (these are make expenses less), they try to keep up with competition conditions and gain high profit margin. Afterstartingto workformoney in privateandpublicsector, womenhavegotmoreresponsibility. So,results of theirnewsocio-economicstatus is importantto be researched in view of sociologicalperspective. Batman province with the government’s supports and encouragements has become a city which is demanded by small, medium and large textile companies. Withthiswork, weaimtorevealthechange, speed and directionsofchangethatthewomanemployed in thelaborintensivetextilesectorhavecreated in familyandin societyandthepositiveandnegativeconsequences of thisprocess on theworkingwomen. On the other hand, in our field work, we aimed to examine changes that related tofamily and marriage lives, economic situations, working lives, socio-cultural structures of women and to make assessment of this.