Türkiye’de Hâkim Ve Savcıların İnsan Haklarının Korunmasındaki Rolü
Date
2013Metadata
Show full item recordAbstract
ÖZAYDIN, Fatih, Türkiye’de Hâkim ve Savcıların İnsan Haklarının
Korunmasındaki Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Sivas, 2013
İnsan hakları, yirminci yüzyılda anayasalar ve kanunlarla sistematik bir
biçimde düzenlenmeye başlamıştır. İnsan hakları alanında kurumsallaşma çalışmaları
dünyadaki gelişmelere paralel bir şekilde ülkemizde de ivmesi giderek artan bir seyir
izlemiştir. Türkiye, 10 Aralık 1948 de kabul edilen Birleşmiş Milletler İnsan Hakları
Evrensel Beyannamesi’ni 1949 tarihinde kabul etmiş, ayrıca, 28 Ocak 1987 de
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkını, 22.01.1990 tarihinden
geçerli olmak üzere de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin yargı yetkisini kabul
etmiştir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkının tanınması ile
ülkemizde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve insan hakları, özellikle de adil
yargılanma hakkı oldukça önemli bir yer tutmaya başlamıştır. Ülkemizde yaşanan
insan hakları ihlallerinden ötürü Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
tarafından yüksek miktarlarda tazminat ödemeye mahkûm edilmiştir.
“Türkiye’de Hâkim ve Savcıların İnsan Haklarının Korunmasındaki Rolü”
başlığı altında hazırlanan bu çalışmanın, giriş kısmında insan haklarının ve
korunmasının önemine değinilmiş, birinci bölümde, insan haklarının tanımı yapılmış,
dünyada ve ülkemizdeki tarihsel süreci anlatılmış ve insan haklarının
sınıflandırılması yapılmıştır. İkinci bölümde ise, “ Türkiye’de İnsan Haklarının
Korunması” başlığı altında kısaca yasama ve yürütme organlarının insan haklarının
korunmasında üstlendikleri görevleri yazılmış ve tezimizin temelini oluşturan yargı
organınca insan haklarının korunması anlatılmıştır. Tezimizin üçüncü bölümünü ise
tezin ana başlığı olan “Türkiye’de Hâkim ve Savcıların İnsan Haklarının
Korunmasındaki Rolü” oluşturmaktadır. Bu bölümde öncelikle şüpheli, sanık ve
mağdur hakları anlatılmış daha sonra Cumhuriyet savcılarının ve ceza
mahkemelerinde görevli hâkimlerin ne şekilde insan haklarının korunması durumu
ile karşı karşıya kalacakları, ceza yargılamasının kurumları anlatılarak gösterilmeye
çalışılmıştır. Bu bakımdan yakalama ve gözaltı, arama ve elkoyma, vücut muayenesi,
ii
iletişimin dinlenmesi, gizli soruşturmacı ve teknik araçlarla izleme ile tutuklama
müesseseleri açıklanarak bu gibi hallerde hâkim ve savcıların insan haklarının
korunmasında nasıl söz sahibi olacakları anlatılmıştır.
Tezimizin ilerleyen bölümünde ceza yargılamasında mahkeme aşamasını
ifade eden kovuşturma işlemlerinde yürütülen faaliyetler üzerinde durularak duruşma
sürecini yöneten hâkimlerin bu aşamadaki; duruşma hakkı, ispat yükü, tanıklar
çapraz sorgu, bilirkişilik, delillerin değerlendirilmesi, savunma ve hüküm gibi
aşamalarda insan haklarının korunmasında ne şekilde bir rol üstlenebilecekleri
açıklanmaya çalışılmıştır. Son olarak yargılama faaliyetlerinde sıklıkla görülen insan
hakları ihlalleri anlatılmıştır.
Sonuç olarak birey ile devlet arasındaki ilişkinin temelini oluşturan insan
haklarının korunması hususunda ülkemizde yaşanan sorunların çözümünde hâkim ve
savcılarımızın etkin olarak oynayacakları rolün önemi anlatılmıştır. ÖZAYDIN, Fatih, The Role of Judges and Prosecuters in Protecting of
Human Rights In Turkey, Master's thesis, Sivas, 2013
Human Rights started to be arranged systematically via constutition and laws
in 20 th century. The studies in Human Rights about being an instutition have an
acceleration in our country like in other countries in the world.Turkey submitted the
Universal Declaration of United Nations’ Human Rights in 1949, Turkey had the
chance for application for the European Court of Human Rights in January 28th,
1987; in addition to this our country submitted to the power of the court of European
Court of Human Rights in January 1st,2009.
As Turkey had the chance to apply individually for the court of European
Human Rights, European Convention on Human Rights, Human Rights especially
right to a fair trial gained an importance in our country. Turkey had to pay a large
amount of money in damages due to the human rights violation in Turkey.
In introduction of this study, called The Role of Judges and Prosecuters in
Protecting of Human Rights, it is given importance to the Human Rights and its
protection; in the first part Human Rights,the historical process of Human Rights in
the world and in our country are explained and the classification is hold.In the second
part called ‘Protection of Human Rights in Turkey’, the mission of executive and
legislative branches in protecting the human rights and the protection of human
rights via the judge branch which is the base of the thesis are hold. In the third part
the title of the thesis The Role of Judges and Prosecuters in Protecting the Human
Rights is explained.In this part first of all the vague,culprit and victim rights are
explained then the mission of public prosecuters and the judges in crown courts
related with how to protect human rights are hold via explaining instutitions of the
punishment trial. Therefore arresting, courting examining of the body, listening to
the communication,secret inquiry, viewing with technological materials and the role
of the prosecuters and the judges in protecting the human rights in these matters are
given importance.
iv
Throughout the thesis it is given importance to the facilities about prosecution
process and the role of the judges in the courts about rights of trial,prof,witnesses’
crossexamination,expertness,evaluation of the evidences,defence and judgement aout
protecting human rights. Lastly it is explained the human rights violation through the
judgement process.
Consequently the importance of the role of the prosecuters and the judges in
solving the problems about protection of human rights which is the base of
communication between the individual and the government are illustrated with this
study.