Türkiye’de Hâkim Ve Savcıların İnsan Haklarının Korunmasındaki Rolü

Abstract

ÖZAYDIN, Fatih, Türkiye’de Hâkim ve Savcıların İnsan Haklarının Korunmasındaki Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Sivas, 2013 İnsan hakları, yirminci yüzyılda anayasalar ve kanunlarla sistematik bir biçimde düzenlenmeye başlamıştır. İnsan hakları alanında kurumsallaşma çalışmaları dünyadaki gelişmelere paralel bir şekilde ülkemizde de ivmesi giderek artan bir seyir izlemiştir. Türkiye, 10 Aralık 1948 de kabul edilen Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ni 1949 tarihinde kabul etmiş, ayrıca, 28 Ocak 1987 de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkını, 22.01.1990 tarihinden geçerli olmak üzere de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin yargı yetkisini kabul etmiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkının tanınması ile ülkemizde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve insan hakları, özellikle de adil yargılanma hakkı oldukça önemli bir yer tutmaya başlamıştır. Ülkemizde yaşanan insan hakları ihlallerinden ötürü Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından yüksek miktarlarda tazminat ödemeye mahkûm edilmiştir. “Türkiye’de Hâkim ve Savcıların İnsan Haklarının Korunmasındaki Rolü” başlığı altında hazırlanan bu çalışmanın, giriş kısmında insan haklarının ve korunmasının önemine değinilmiş, birinci bölümde, insan haklarının tanımı yapılmış, dünyada ve ülkemizdeki tarihsel süreci anlatılmış ve insan haklarının sınıflandırılması yapılmıştır. İkinci bölümde ise, “ Türkiye’de İnsan Haklarının Korunması” başlığı altında kısaca yasama ve yürütme organlarının insan haklarının korunmasında üstlendikleri görevleri yazılmış ve tezimizin temelini oluşturan yargı organınca insan haklarının korunması anlatılmıştır. Tezimizin üçüncü bölümünü ise tezin ana başlığı olan “Türkiye’de Hâkim ve Savcıların İnsan Haklarının Korunmasındaki Rolü” oluşturmaktadır. Bu bölümde öncelikle şüpheli, sanık ve mağdur hakları anlatılmış daha sonra Cumhuriyet savcılarının ve ceza mahkemelerinde görevli hâkimlerin ne şekilde insan haklarının korunması durumu ile karşı karşıya kalacakları, ceza yargılamasının kurumları anlatılarak gösterilmeye çalışılmıştır. Bu bakımdan yakalama ve gözaltı, arama ve elkoyma, vücut muayenesi, ii iletişimin dinlenmesi, gizli soruşturmacı ve teknik araçlarla izleme ile tutuklama müesseseleri açıklanarak bu gibi hallerde hâkim ve savcıların insan haklarının korunmasında nasıl söz sahibi olacakları anlatılmıştır. Tezimizin ilerleyen bölümünde ceza yargılamasında mahkeme aşamasını ifade eden kovuşturma işlemlerinde yürütülen faaliyetler üzerinde durularak duruşma sürecini yöneten hâkimlerin bu aşamadaki; duruşma hakkı, ispat yükü, tanıklar çapraz sorgu, bilirkişilik, delillerin değerlendirilmesi, savunma ve hüküm gibi aşamalarda insan haklarının korunmasında ne şekilde bir rol üstlenebilecekleri açıklanmaya çalışılmıştır. Son olarak yargılama faaliyetlerinde sıklıkla görülen insan hakları ihlalleri anlatılmıştır. Sonuç olarak birey ile devlet arasındaki ilişkinin temelini oluşturan insan haklarının korunması hususunda ülkemizde yaşanan sorunların çözümünde hâkim ve savcılarımızın etkin olarak oynayacakları rolün önemi anlatılmıştır.

ÖZAYDIN, Fatih, The Role of Judges and Prosecuters in Protecting of Human Rights In Turkey, Master's thesis, Sivas, 2013 Human Rights started to be arranged systematically via constutition and laws in 20 th century. The studies in Human Rights about being an instutition have an acceleration in our country like in other countries in the world.Turkey submitted the Universal Declaration of United Nations’ Human Rights in 1949, Turkey had the chance for application for the European Court of Human Rights in January 28th, 1987; in addition to this our country submitted to the power of the court of European Court of Human Rights in January 1st,2009. As Turkey had the chance to apply individually for the court of European Human Rights, European Convention on Human Rights, Human Rights especially right to a fair trial gained an importance in our country. Turkey had to pay a large amount of money in damages due to the human rights violation in Turkey. In introduction of this study, called The Role of Judges and Prosecuters in Protecting of Human Rights, it is given importance to the Human Rights and its protection; in the first part Human Rights,the historical process of Human Rights in the world and in our country are explained and the classification is hold.In the second part called ‘Protection of Human Rights in Turkey’, the mission of executive and legislative branches in protecting the human rights and the protection of human rights via the judge branch which is the base of the thesis are hold. In the third part the title of the thesis The Role of Judges and Prosecuters in Protecting the Human Rights is explained.In this part first of all the vague,culprit and victim rights are explained then the mission of public prosecuters and the judges in crown courts related with how to protect human rights are hold via explaining instutitions of the punishment trial. Therefore arresting, courting examining of the body, listening to the communication,secret inquiry, viewing with technological materials and the role of the prosecuters and the judges in protecting the human rights in these matters are given importance. iv Throughout the thesis it is given importance to the facilities about prosecution process and the role of the judges in the courts about rights of trial,prof,witnesses’ crossexamination,expertness,evaluation of the evidences,defence and judgement aout protecting human rights. Lastly it is explained the human rights violation through the judgement process. Consequently the importance of the role of the prosecuters and the judges in solving the problems about protection of human rights which is the base of communication between the individual and the government are illustrated with this study.