Yapay Açıklıklı Uzay Radar Verilerinden Periyodik Yüzey Hareketlerin Belirlenerek Hız Kestirim Doğruluğunun Artırılması

Abstract

Son Yıllarda yüzey hareketlerinin özellikle de tektonik hareketlerin izlenmesinde Daimi Yansıtıcı Yapay Açıklıklı Radar İnterferometrisi (PSInSAR) yöntemi oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. PSInSAR verilerinin değerlendirilmesi sonucunda uydu bakış doğrultusunda (LOS) Daimi Yansıtıcılara (PS) ait yıllık hız değerleri elde edilmektedir. Mevcut yazılımlarda, LOS hız değerleri elde edilirken doğrusal modele göre basit regresyon analiz yöntemi kullanmaktadır. Bu durum da PS noktalarına ait zaman serilerindeki periyodik etkiler göz ardı edilmektedir. Özellikle tektonik plaka hareketlerinin alansal olarak izlenmesi amacı ile kullanılan PSInSAR yönteminde doğrusal modelden, mevsimsel veya lokal periyodik etkileri de içerisinde barındıran yıllık hız değerleri elde edilmekte ve sonuçlar yanlış yorumlanmaktadır. Bunun yanı sıra PSInSAR yöntemiyle heyelan izleme çalışmalarında da lokal mevsimsel etkilerde ayırt edilememektedir. Bu yüzden PSINSAR verileri zaman seri analizine tabi tutularak içerisindeki periyodik bileşenlerin belirlenmesi ve periyodik etkilerden arındırılmış hız değerlerinin elde edilmesi daha doğru sonuçlar verecektir. Fakat PS veri setinde nokta sayıları on binler bazen yüzbinler ile ifade edildiği için her noktanın zaman seri analizinin manuel olarak yapılması neredeyse imkânsızdır. Bu yüzden otomatik olarak tüm PS noktalarını zaman seri analizine tabi tutan bir yazılıma ihtiyaç duyulmaktadır. Bu proje kapsamında PSInSAR verilerinin zaman seri analizini otomatik olarak gerçekleştirerek periyodik bileşenleri belirleyen ve periyodik etkilerden arındırılmış hız değerlerinden enterpolasyon haritaları oluşturan bir yazılım geliştirilmesi planlanmaktadır. Geliştirilecek yazılım gerek ulusal gerekse uluslararası alanda bir ilk olma özelliğini taşımaktadır. Geliştirilecek olan bu yazılım mevcutta kullanılan SAR değerlendirme yazılımlarına modül olarak eklenebilecek şekilde tasarlanacaktır. Özetle bu çalışma ile PSInSAR verilerindeki periyodik etkiler belirlenerek PSInSAR verilerinden daha doğru sonuçların üretilmesine büyük katkı sağlanacaktır. Geliştirilen yöntemin doğruluğunun test edilebilmesi için proje kapsamında daha önce gerçekleştirilen çalışmalarda Gediz grabeni içerisinde hem tektonik hem de periyodik etkileri barındırdığı düşünülen lokasyonlarda Sürekli Küresel Uydu Seyrüsefer Sistemi (GNSS) istasyonları kurulacaktır. Sürekli GNSS istasyonlarından elde edilen kesintisiz günlük veriler zaman seri analizine tabi tutularak bu lokasyonlardaki periyodik etkiler belirlenecektir. Daha sonra geliştirilen yöntem ve yazılım kullanılarak PSInSAR verilerinin zaman seri analizi gerçekleştirilecektir. Son olarak PSInSAR ve GNSS zaman seri analizi sonuçları karşılaştırılarak geliştirilen yöntemin doğruluğu ve başarısı test edilecektir.