InSAR Verilerinin Hızlı Fourier Dönüşümü ile Zaman Seri Analizi: Gediz Grabeni Örneği

Abstract

Günümüzde yüzey hareketlerinin jeodezik olarak izlenmesinde Yapay Açıklıklı Radar İnterferometrisi (InSAR) yöntemi yaygın olarak kullanılmaktadır. InSAR verilerinin değerlendirilmesi sonucunda uydu bakış doğrultusunda (LOS) daimi Yansıtıcılara ait yıllık hız değerleri elde edilmektedir. LOS hız değerleri elde edilirken genellikle doğrusal modele göre basit regresyon analiz yöntemi kullanmaktadır. Bu durum da InSAR noktalarına ait zaman serilerindeki periyodik etkiler göz ardı edilmektedir. Bu çalışmada InSAR verilerinden elde edilen yer değiştirme değerleri kullanılarak periyodik hareketlerin Hızlı Fourier Dönüşümü (HFD) yöntemiyle belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda TUBITAK 119Y180 nolu proje ve CÜBAP M-800 nolu projeleri kapsamında 2016-2020 yılları arasında Sentinel 1A ve 1B alçalan (descending) ve yükselen (ascending) uydu radar görüntülerinden elde edilen inteferogramlar (LiCSAR verileri) kullanılarak Gediz Grabenindeki yüzey deformasyonlarına ait LOS hız değerleri LiCSBAS yazılımı aracılığıyla elde edilmiştir. Gediz grabeninde birçok yer bilimcinin yaptığı çalışmalarda bölgenin sismik aktivitesinin yoğun olduğu ve yüzeysel deformasyonların arttığı ortaya konmaktadır. Ayrıca çalışma bölgesindeki bazı yerleşim yerleri AİGM tarafından “Yerleşime Uygun Olmayan Alan” olarak belirlenmiş ve Afete Maruz Bölge ilan edilmiştir. Bölgede yoğun tarım yapılmakta ve yaz döneminde yüksek düzeyde sulama faaliyeti yeraltı suyu seviyesinin düşmesine neden olmaktadır. Buna bağlı olarak bölgede tektonik hareketlerin dışında asismik hareketler izlenilmektedir. Bu çalışmada InSAR HFD dönüşümü yöntemi ile Gediz grabenindeki 2016-2020 yılları arasındaki mevsimsel hareketler belirlenmiştir. Grabenin güney doğusunda (Yeşilyurt-Sarıgöl arası) mevsimsel hareketlerin tarımsal faaliyetlere bağlı olarak arttığı gözlemlenmiştir. Grabenin güney doğusunda seçilen üç noktaya ait HFD analizi sonucunda hız değerleri ve periyodik etki periyod-genlik değerleri hesaplanmış ve bölgede oluşan deformasyonların mevsimsel faktörlerden etkilendiğini açıkça ortaya konulmuştur. Sonuç olarak InSAR sonuçlarından HFD analizi yardımıyla çalışma bölgesindeki asismik hareketler başarıyla modellenmiştir.