Maymun cicegi virusu
Abstract
Maymun çiçeği (monkeypox) virüsü, Orta ve Batı Afrika'da endemik olan, çiçek hastalığı benzeri döküntülerle seyreden vaccinia ve variola gibi “poxviridae” ailesine ait maymun çiçeği virüsünün neden olduğu, yeniden önem kazanan zoonotik bir hastalıktır. Etiyolojik ajan, maymun çiçeği virüsü (MPXV), enfekte maymunlardan izole edildikten sonra 1959'dan beri bilinmektedir ve insanlar arasında, özellikle Batı ve Orta Afrika'daki endemik ülkelerde olmak üzere 1970'lerden beri virülans bildirilmiştir. 1980 yılında çiçek hastalığının eradikasyonunun ilanı ve sonrasında çiçek aşısının uygulamasının durdurulması ile maymun çiçeği nadir de olsa özellikle Orta ve Batı Afrika’da görülen bir hastalık haline gelmiştir. Bununla birlikte, hastalık, insandan insana bulaşabilirliği ve endemik olmayan bölgelerde topluma yayılmasıyla ilgili özel endişelerle, 2022'de benzeri görülmemiş bir hızla yeniden ortaya çıktı. Mayıs 2022'de Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa'dan başlayıp diğer bölgelere yayılan olağandışı sayıda vaka bildirimi nedeniyle bir salgın ilan etti ve 23 Temmuz 2022'de bu salgın uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı sorunu ilan edildi. Dünya Sağlık Örgütü Avrupa, Amerika, Doğu Akdeniz, Batı Pasifik ve Güneydoğu'da 90'dan fazla ülkede (10 Nisan 2023 itibariyle) 80.000'den fazla doğrulanmış ve şüpheli vaka bildirdiğinden, maymun çiçeği son zamanlarda küresel bir endişe haline gelmiştir. Bu derlemede uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu olarak ilan edilen ve yeniden ortaya çıkan bu viral hastalıkta epidemiyoloji, etiyoloji, patogenez, klinik özellikler, tanı ve tedavi yöntemleri bu ek olarak önleyici yaklaşımları ve en son aşı gelişmeleri ele alınmıştır.