Muhammed Kasım Sebzevârî’nin Takvîmu’l-Mülûk’u ve Eserin Mûsikî Kısmının İncelenmesi
Citation
Hüseyni, S. M. T. (2023). Muhammed Kasım Sebzevârî’nin Takvîmu’l-Mülûk’u ve Eserin Mûsikî Kısmının İncelenmesi. Turkish Academic Research Review, 8(2), 940-956. https://doi.org/10.30622/tarr.1264836Abstract
Kitap telif türlerinden biri olan ansiklopediler, birçok ilmi ihtivâ ettiği için önemli
kaynaklardan biri sayılmaktadır. Yunan felsefesinden etkilenen Ya‘kûb b. İshâk Kindî,
Ebu Nasr Fârâbî ve Şemseddîn Muhammed Hârezmî gibi İslâmiyet’in ilk çağ
filozoflarından itibaren ilimlerin sınıflandırmasına ve ansiklopedik eserlerin yazılmasına
başlanıldı. Kutbuddîn Şirâzî ve Şemsedîn Âmulî gibi Orta Çağ bilginlerinin eserleriyle
zirveye ulaşan bu tür çalışmalar, İslâm âleminde altın çağından sonra başlayan fetret
dönemiyle zamanla zayıflamaya ve azalmaya yüz tuttu. 19. yüzyılda İslâm ülkelerinde,
batı ile kurdukları temas etkisi ile geride kalma nedenlerinin sorgulaması başladı.
Dönemin bazı bilginleri tarafından, batının örnek alınmasını ve taklidini yapmayı
önerirken bazı âlimler de bu geri kalışın en önemli sebeplerinden birisinin ise kendi
geçmişinden kopuşun neden olduğunu vurgulayarak geçmiş âlimlerin izlerini takip
ederek çalışmaların yapılmasını tavsiye etmişlerdir. Bu doğrultuda yapılan ansiklopedik
çalışmalardan birisi de devlet adamı Muhammed Kasım Sebzevârî’nin Kaçar şehzadesi
Sultan Murad Mirzâ adına Farsça olarak telif ettiği Takvîmu’l-Mülûk adlı eseridir.
Ansiklopedik eserler farklı ilim dallarını ihtiva eden eserler olması hasebiyle mûsikî
ilmine de yer vermiştir. Sebzevârî’nin Takvîmu’l-Mülûk eserinde de mûsikîye yer
verilmiştir. Klasik bir yaklaşımla astroloj, edebiyat, coğrafya, astronomi, tıp, feraset,
tarih, cifr, Kur’ân ve hadis gibi konularını kitabında yer veren Sebzevârî, mûsikî
kısmında, mûsikînin varoluşu, ses, lahin, terennüm çeşitleri, makam, âvâze ve şube gibi
mûsikînin temel unsurlarına temas ederek, kendi döneminde uygulanan mûsikî
nazariyatından da bilgiler aktarmıştır. Bu makalede, İslâm’ın ilk çağlarındaki ilimlerin
sınıflandırılması ve ansiklopedilerde mûsikînin yerinden ve 19. yüzyılda İran’da yapılan
ansiklopedik çalışmalardan kısaca bahsettikten sonra Sebzevârî’nin Takvîmu’lMülûk’unun içeriği hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından Takvîmu’l-Mülûk’un mûsikî
kısmı incelenmiştir. Sonunda da mûsikî kısmının Türkçe tercümesine yer verilmiştir.
Source
Turkish Academic Research ReviewVolume
8Issue
2URI
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3009524https://hdl.handle.net/20.500.12418/15365