Yazar "Gürsoy, Halil" seçeneğine göre listele
Listeleniyor 1 - 7 / 7
Sayfa Başına Sonuç
Sıralama seçenekleri
Öğe Anadolu Bloğu - Arap levhasının neotektonik dönem çarpışma sürecinde gelişen kabuksal deformasyonun paleomanyetik yöntemlerle analizi(2007) Gürsoy, Halil; Tatar, Orhan; Pıper, John D.A.; Koçbulut, Fikret; Mesci, B. Levent[Abstract Not Available]Öğe Anadolu bloğunun doğusu ile Kuzey Anadolu Fay Zonu' nun orta kesimindeki kabuksal deformasyonun paleomanyetik ve yapısal incelenmesi(1997) Tatar, Orhan; Gürsoy, Halil; Pıper, John D.A.; Temiz, Haluk[Abstract Not Available]Öğe Kelkit (Gümüşhane) ve yakın dolayının stratigrafisi ve tektoniği(Cumhuriyet Üniversitesi, 1989) Gürsoy, Halil; ,1 ÖZ: Bu çalışma, Kelkit (Gümüşhane) ve yakın dolayının stratigrafik ve tektonik özelliklerini ortaya koymayı amaçlar. Çalışma alanında yüzeyleyen birimler, jeolojik konumlarına dayanılarak otokton ve allokton olmak üzere iki ana kategoriye ayrılmış ve incelenmiştir. İnceleme alanında otokton birimlerin temelini, metamorfik bir temel içerisine yerleşen Alt Karbonifer yaşlı Gümüşhane granitoyidi oluşturur. Bu granitik temel, Liyaa - Doger yaşlı volkano-tortul bir istiften olu şan Kelkit Formasyonu tarafından transgresif olarak örtülür. Bu istif, çö kelme ile yaşıt büyüme fayları, yer yer kömür mercekleri ile "Ammonitiko- ı. Rosso" fasiyesi ile belirgindir. Kelkit Formasyonu 'nu uyumlu olarak, çapraz katmanlı ve oolitik kumlu kireçtaşlarıyla başlayan Berdiga Formasyonu 'nun Doger - Ualanjiniyen karbonatları üzerler. Koniyaziyen - Santoniyen yaşlı Dölek formasyonunun volkanik arakatkılı flişi ve Santoniyen - Maastrihtiyen yaşlı Kom formasyonunun merceksi resif al kireçtaşı arakatkılı kırıntılıları, daha yaşlı birimleri bir açılı uyumsuzluk ile örter. İnceleme alanı, Geç Kre- tase'den sonra bir sıkışma tektoniği rejiminin etkisine girmiş ve bu sıkışma rejimi koşulları altında çoktur bileşenli olitolit ve olistaatromlardan oluşan Geç Paleosen - Erken Eosen yaşlı Tütenli sedimanter karışığı çökel miştir. Aynı dönemde, Erken Kimmeriyen yaşlı Karakaya, Karadağ ve Alpin yaşlı Anadolu IMapları çalışma alanına yeniden yerleşmiştir. Yukarıda deği nilen birimler, Drta - Geç Lütesiyen'in farklı fasiyeslerdeki çökelleri ta rafından uyumsuzlukla üzerlenir. Bundan başka, yaklaşık olarak K - G yönlü aynı sıkışma rejiminden dolayı, her iki kenarı ters faylarla sınırlı, yaklaşık alarak D - B uzanımlı dağarası oluşmuştur. Bu tip havza kömür mercekli ve tüfit arakatkılı akarsu - gölsel kırıntılılarından oluşan Pliyosen yaşlı Güneyçevirme formasyonu ile doldurulur ve aynı zamanda daha yaşlı birimleri uyumsuzlukla örter. Geç Kretase'den Pliyosen öncesine kadar sıkışma rejimi altında bu-11 lunan bölgede, Pliyosen - Kuvaterner ' de sıkışma tektoniği rejiminin, yerini doğrultu atımlı rejime bırakması nedeni ile bir KD - GB uzanımlı sal yanal doğrultu atımlı havza oluşmuştur. Bundan başka, yeni tektonik rejim de sol yanal doğrultu atımlı fayların egemen olduğu eşlenik doğrultu atımlı fay sistemi gelişmiştir. Eski ve yeni arazi çalışmalarına göre, bu fayların aktif olduğu görünmektedir.Öğe Ölü Deniz ve Doğu Anadolu Fay zonlarının kesişim bölgesindeki kabuksal deformasyonunun paleomanyetik ve jeokronolojik(2004) Tatar, Orhan; Kavak, K. Şevki; Mesci, B. Levent; Heımann, Ariel; Pıper, D.A.; Yurtmen, Sema; Gürsoy, HalilTürkiye'nin güneyinde Neotetis okyanusunun kuzeye doğru yitimi sonucu oluşan Arabistan ve Anadolu plakalarının çarpışması, Alp-Himalaya kuşağındaki en karmaşık kabuk içi deformasyonun izlendiği bölgelerden birisinin oluşumunu sağlamıştır. Önemli atımlara sahip, Ölü Deniz Fay Zonunun kuzey uzantısını da içeren birçok ana transform fay bu bölgede kesişmektedir. ÖDFZ'nun kuzey uzantısı olduğu varsayılan Amanos ve Doğu Hatay Fayları ile bu bölgenin doğusunda kalan Ceyhan-Osmaniye yöresindeki volkanizmanın paleomanyetik özelliklerinin saptanması, bölgenin neotektonik gelişiminin ve kabuksal deformasyonun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. Ceyhan-Osmaniye yöresinde yüzeyleyen volkanizma sol yanal Karataş-Osmaniye Fay Zonu ile Neotetis okyanusuna ait kenet kuşağına yakın bir bölgede yoğunlaşmıştır. Osmaniye yöresinde 9 ayn istasyondan alınan örnekler normal polarite sunmakta, çok genç morfolojik görünümleri bunların Bruhnes manyetik polarite evresinde (<780 ka) oluştuğunu göstermektedir. Bu volkanik kayaçlardaki deklinasyon değerleri çoğunlukla saatin yönündedir. Bu yaş verisi, İskenderun körfezinin kuzey ucunda Ceyhan nehir yatağının değişimine de neden olan çok hızlı bir yükselmenin varlığını işaret etmektedir. 8 istasyona ait grup ortalama paleomanyetizma yönleri 11.3±10° saatin yönünde rotasyon göstermektedir. Bu volkanik arazinin GB uzantısında Botaş rafinerisinin bulunduğu alanda da 7 ayrı istasyonda örnekleme yapılmış ve bu örneklerin ters manyetik polariteye sahip olduğu anlaşılmış ve 43.7±7° saatin tersi yönde rotasyona uğradıkları saptanmıştır. Karasu havzasında yapılan paleomanyetik çalışmalarda kalıntı manyetizmanın düşük Ti manyetitler içerdiği ve 51 örnekleme istasyonundan 5'i hariç diğerlerinin normal polarite gösterdiği belirlenmiştir. Bölgede elde edilen morfolojik, K-Ar yaş ve manyetik polarite değerleri havza oluşumunun çoğunlukla Bruhnes manyetik polarite evresinde oluştuğunu gösterir. Bu evredeki volkanizma 0.66-0.35 My ve -0.25-0.05 My arasında yoğunlaşmıştır. 44 örnekleme istasyonu , Günümüz manyetik alanına uygun şekilde D/l = 8.8°/54.7° normal polarite değeri göstermekte ve bu değerler 8.8°±4.0° saatin yönünde rotasyonu ifade etmektedir. Karasu havzasının -15 km genişliğindeki Hassa bölümünde volkanik aktivite sol yanal hareket gösteren Amanos ve Doğu Hatay fayları arasında gelişmiştir. Her iki fay da Arabistan plakasının kuzeye hareketine bağlı olarak saatin yönünde hareket gösteren KB-GD uzanımlı çapraz (cross) faylarla sınırlı, rotasyona uğramış bloklar içermektedir. - 0.5 My'lık ortalama lav akıntısı yaşı, sistemi sınırlayan faylar üzerinde 0.46 cm/yıl hareket hızı vermektedir. Amanos Fayı üzerindeki morfolojik yapılar, yaşlandırılmış lav akıntılarının ötelenmesinden elde edilmiş hareket hızı tahminleri bu değerden daha azdır. Bu, olasılıkla eldeki verilerin sismojenik kabuğa kadar ulaşmayan yüzey kırıklarından elde edilmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Bu çalışmanın sonuçları, ÖDFZ üzerindeki atımın büyük bir bölümünün, Amanos, Doğu Hatay ve Afrin fayları tarafından karşılandığını göstermektedir. Kuvaterner'deki karşılaştırabilir atım oranı tahminleri FFF birleşme noktasındaki (ÖDFZ, DAFZ, KOFZ) diğer faylar üzerinde de belirlenmiştir. ÖDFZ ve kuzeye uzantısı faylar üzerindeki Pliyo-Kuvaterner dönemindeki atım oranındaki değişim son 1-3 My'daki tektonik rejim değişikliği, Anadolu'nun tektonik kaçışı ile KAFZ ve DAFZ'larımn oluşumu ile karşılaştırabilir. Bu bölgede son 1 My'daki bazaltik magmanın oluşumu ve tektonik rejimin transpresyonelden transtansiyonel rejime dönüşümü de bu olaylarla ilişkilidir.Öğe Örenlice-Eskiköy (Sivas) yöresinin stratigrafik ve tektonik özellikleri(Cumhuriyet Üniversitesi, 1986) Gürsoy, Halil; ,DZ: Bu çalışma, İç Anadolu'nun doğu kesiminde yeralan Sivas ilinin 50 km. güneyindeki Tener Dağlarının da bir kısmını kapsa yan alanın stratigrafik ve tektonik özelliklerini aydınlatmayı amaçlar (Şekil 1). İnceleme alanı, Anatolidlerle Toridlerin doğuya doğru dara lan tektonik kuşağı içerisine girmektedir (Şekil 2). Bölgedeki kaya birimleri heriki kuşağa özgü özelliklere sahiptir. Bu özel likleri nedeniyle, gerek stratigrafik ve gerekse tektonik özel likleri bakımından ilginç konuma sahip çalışma alanı içerisinde, Mesozoyik ve Senozayik üst sistemlerine ait kaya birimleri yüzey- lemektedir. Çalışma alanında yüzeyleyen kaya birimleri allokton ve o- tokton konumlu olmak üzere genelde iki kısma ayrılarak incelen miştir (Ek 1-a ve 2). Allokton birimleri ve bölgenin temelini oluşturan Güneş ofi- yoliti (Gof), oldukça geniş bir yayılıma sahiptir. Bu ofiyolit topluluğu Jura-Alt Hretase yaşlı Çataldağ kireçtaşı (OKç) ve rad- yolarit gibi sedimanter bileşenlerin yanı sıra lerzolit, amfibo- lit, harzburgit ve bunların bozuşma ürünü olan serpantinitlerden oluşan ofiyolitik bileşenleri kapsamaktadır. Bölgede allokton ko numlu olarak Maestrihtiyen yaşlı Tecer kireçtaşı (Ht) ve Paleosen yaşlı Gürlevik kireçtaşı (Tg) tektonik dakanakla (Tecer şariyajı I ve II) diğer birimleri üzerlemektedir. İnceleme alanında otokton konumlu birimler, Anadolu fazın dan etkilenmiş olan temel üzerinde uyumsuz olarak bulunan ve ofi yolitik kayaçlardan türemiş çok ince taneli kumtaşı, silttaşı, şeyi ve çamurtaşı ardalanması ile temsil edilen Eosen yaşlı Bozbel formasyonu(Tb) ile başlamaktadır. Bunun üzerine, açılı uyumsuz lukla tamamen karasal-lagüner ortama özgü kırmızı-borda renkli ça- kıltaşı, kumtaşı, silttaşı ve jips bantları ile merceklerinden oluşan Oligosen yaşlı Selimiye f ormasyonu(Ts) gelmektedir. Oligo sen yaşlı Selimiye formasyonu, Saviyen fazından etkilenmiştir. Bu nun üzerine uyumsuz Dİarak kısmen karasal Kızılkaya Tepe üyesi(Tkk), kısmen de lagüner ortamda Eskiköy üyesi(Tke) ve son aşamada da volkanik olarak Alibaba Tepe üyesi(Tka) olmak üzere üç üyeden olu-11 şan Miyosen yaşlı Karacaören f Drmaayonu(Tk) gelmektedir. Miyosen ve daha yaşlı formasyonlar, Miyosen sonunda tüm alanda etkili ol muş Rodaniyen fazı ile kıvrımlanmış; bölgede akarsu fasiyesinde çökelmiş Dİan çapraz katmanlı, yatay konumlu, Pliyosen yaşlı Drenlice f ormasyonu(Tö) ve alüvyonlar çökelerek bölge genelde bu günkü şeklini almıştır. Çalışma alanındaki tektonik çatıyı oluşturan kıvrım, şariyaj ve fayların konumundan, bölgenin K15°-2DB ve G10-15D yönlerinde birkuvvet çiftinin etkisinde kaldığı anlaşılmaktadır. Kuvvet çift lerinden güneydekinin daha etkili olduğu, kıvrımların güney kana dının daha dik olması ve şariya jların güneyden kuzeye doğru olma sından anlaşılmaktadır (Ek 3).Öğe Orta ve Kuzey Anadolu Miyosen-kuvaterner volkanizması ışığında Avrasya-Anadolu levhalarının çarpışması(2004) Tatar, Orhan; Temiz, Haluk; Gürsoy, Halil; Guezou, Jean ClaudeOrta ve kuzey Anadolu'da gelişen Pliyosen sonrası tektonik deformasyon aktif fay zonları üzerinde yoğunlaşmaktadır. Anadolu bloğu olarak tanımlanan Kuzey ve Doğu Anadolu fay zonları ile sınırlanan bölgenin iç deformasyon özellikleri ile ilgili ayrıntılı jeolojik, paleomanyetik, jeokronolojik ve jeodezik verilerde son yıllarda önemli bir gelişme gözlenmektedir. Geç Kretase'den Günümüze değin bölgede Neotetis okyanusunun kapanmasından beri gelişen çarpışma sonrası sıkışma süreçlerinin zamanlaması ile ilgili ayrıntılı veriler bulunmamaktadır. Özellikle neotektonik dönem olarak tanımlanan ve bölgesel tektonik rejim değişikliği ile belirlenen Orta Miyosen sonrası dönem ile ilgili veri birikimi önemli eksiklikler içermektedir. Bu eksikliklerin başında Avrasya ve Arap-Afrika kıtaları arasındaki kıta-kıta çarpışması sonrası yakınlaşma ile ilgili yaygın volkanizmamn yaşlandırılması gelmektedir. Bu projenin ana amacını Neotektonik dönemde gelişen tektonizma-volkanizma zamanlamasının kesin verilerle ortaya konması oluşturmaktadır. Proje kapsamında genç volkanizmamn yaygın olarak yer aldığı iki alanda çalışmalar yoğunlaştırılmıştır. Birinci alan Kuzey Anadolu Fay Zonunun orta kesiminin doğusunda yer alan Niksar ve Reşadiye bölgelerini kapsamaktadır. İkinci alan ise Orta Anadolu'da yaygın bir yayınma sahip olan Sivas havzası içerisinde geniş alanlarda izlenen genelde bazaltik volkam'zma oluşturmaktadır. Niksar havzası Kuzey Anadolu Fay Zonunun doğu segmenti üzerinde yer alır. Güney kenarında 1939 yüzey kırığı, kuzey kenarında ise 1942 yüzey kırığı ile ilişkili, birbirine paralel olmayan iki ana fay ile sınırlanmış olup, genç, sigmoidal bir çek-ayır (pull-apart) havza olarak gelişmiştir. Fay geometrisi DKD kenarda son derece düzensizdir. Bu kenarda Pliyo-Kuvaterner yaşlı genç volkanik kayaçlar havza çökellerini de kesen doğrultu atımlı fay çiftleri boyunca yüzeye ulaşmaktadır. Niksar civarındaki genç volkanik kayaçların izotopsal yaş tayini hassas K-Ar yöntemi ile saptanmış olup, 542±9 bin yıl ile 567+9 bin yıl arasında yaş vermektedir. Ana volkanik kayaç türü bazalt, bazaltik andezit ve daha az oranlarda andezit ve riyodasittir. Jeokimyasal sonuçlar, kıtasal çarpışma bölgelerinde yay gerisinde gelişen doğrultu-atımlı fay zonları boyunca oluşan tipik kalk-alkalen karakter göstermektedir. Daha az oranlarda bulunan alkaliözellikli kayaçlar ise çoğunlukla manto kökenli olup, kuzey-güney yönlü kısalma rejimi altında bulunan kabuktaki yersel boyuna çatlaklar boyunca yüzeye çıkan volkanizmayı işaret etmektedir. Ti-Zr-Sr diyagramındaki göreceli Ti artışı olasılı olarak yaklaşık 10 milyon yıl önce Pontid ve Anatolid plakaları arasında gerçekleşen kıtasal çarpışmanın sonucu olan dalmakta olan levhanın manto tarafından kirletildiğini göstermektedir. Sivas havzası içerisinde ve kenarlarında yaygın yüzeylemeler sunan bazaltik volkanik kayaçların yaşlarının belirlenmesi önem taşımaktadır. Bu amaçla havzanın orta kesiminde yer alan değişik yerlerden (Karapınar, Ortaköy, Yeniçubuk) örnekleme yapılmıştır. Bu yöredeki volkanizmanın yaş aralığı 13-15 My olarak saptanmıştır. Sivas Tersiyer havzasının kuzey kenarında yer alan Karaçayır yöresinde 15My ve Yıldızeli yörelerindeki bazaltik kayaçlardan 46 My yaşı elde edilmiştir. Bu proje kapsamında saptanan ayrıntılı yaş verileri ve tektonik-paleomanyetik amaçlı çalışmaların birlikte değerlendirilmesi bazı önemli sonuçlara ulaşmamıza olanak sağlamaktadır. Orta Anadolu'nun Neojen'deki evrimi, kabuksal kısalma ve Kuzey Anadolu Fayının gelişim zamanlaması konusunun yeniden ele alınması gerekmektedir. Orta Anadolu'da güncel paleomanyetik sonuçlar saatin tersi yönde önemli rotasyonların meydana geldiğini göstermekte olup bu rotasyonları tamamen doğrultu atımlı faylar üzerindeki hareketlerle açıklamak mümkün görünmemektedir.Öğe Yatağan fayının aktif tektonik özellikleri ve Holosen paleosismolojik tarihçesi, Güneybatı Anadolu, Türkiye(Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, 2022) Kürçer, Akın; Gürsoy, HalilBatı Anadolu’da neotektonik dönemde KKD-GGB yönlü genişleme rejimi altında, kenarları normal faylarla sınırlandırılmış çok sayıda graben ya da yarı graben gelişmiştir. Yatağan Yarı Grabeni, Büyük Menderes ve Gökova grabenleri arasında yer almakta olup, güneybatı kenarı Yatağan Fayı tarafından sınırlandırılmıştır. Yatağan Fayı, 17 km uzunluğunda, K55-65°B genel doğrultulu, 60-65° kuzeydoğuya eğimli, aktif bir normal faydır. Fayın güncel etkinliğini belgeleyen pek çok morfotektonik veri bulunmaktadır. Fay kayma verilerinin kinematik analiz sonuçlarına göre, Yatağan Fayı K40°D ve G40°B yönlü genişlemeli bir tektonik rejim altında gelişmiştir. Bu genişlemeli tektonik rejim, kuzeydoğuya doğru dalan Afrika okyanusal litosferinin üzerinde gelişen yay gerisi genişleme ile ilişkilendirilmiştir. Normal faylar için öngörülen görgül eşitliklere göre, Yatağan Fayı’nın üretebileceği en büyük deprem büyüklüğü Mw 6,48, en büyük yer değiştirme miktarı 0,74 metre, ortalama yer değiştirme miktarı ise 0,43 metre olarak hesaplanmıştır. Yatağan Fayı boyunca yürütülen paleosismoloji çalışmalarında, son 11000 yıl içerisinde, yüzey kırığı üretmiş 4 deprem tanımlanmış ve tarihlendirilmiştir. Yatağan Fayı’nın 1548 yıl ile 3655 yıl arasında değişmek üzere, ortalama 2600 yıllık bir deprem tekrarlanma aralığına sahip olduğu anlaşılmıştır. Paleosismolojik veriden elde edilen ortalama deprem tekrarlanma aralığı (2600 yıl) ve ortalama yer değiştirme miktarı (0,43 metre) göz önüne alındığında, Yatağan Fayı için yıllık kayma hızı ortalama 1,18 mm/yıl olarak hesaplanmıştır.
