Online Motivasyonel Görüşmelerin Gebelerin Sigara Bırakma Davranışı Üzerine Etkisi: Randomize Kontrollü Çalışma
Date
2023Metadata
Show full item recordCitation
-Abstract
Randomize kontrollü, deneysel tipte olan bu araştırma, Transteoretik Model’e dayalı online bireysel
motivasyonel görüşmelerin gebelerde sigara bırakma davranışı üzerine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır.
Araştırmanın evrenini Sivas il merkezinde bulunan 23 Aile Sağlığı Merkezine (ASM) kayıtlı gebeler
oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini 23 ASM’den küme örneklemesiyle seçilen 5 ASM’ye kayıtlı 16.
gebelik haftasını doldurmamış, sigara kullanan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 62 gebe (müdahale grubunda
31, kontrol grubunda 31 gebe olmak üzere) oluşturmuştur. Müdahale grubuna Transteoretik modele dayalı
online motivasyonel görüşmeler uygulanmıştır. Araştırma verileri IBM SPSS V23 ile analiz edilmiştir. Verilerin
analizinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemlerin (sayı, yüzde, ortalama, standart sapma) yanı sıra t testi, Mann
Whitney U testi, Tekrarlı Varyans Analizi, Friedman testi, Dunn testi, Wilcoxon testi, Pearson Ki-Kare testi,
Bonferroni Düzeltmeli Z testi kullanıldı. Müdahale grubundaki gebelerin %58,1’i sigarayı bırakmıştır. Son
izlemde Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi puan ortalamaları açısından anlamlı farklılığın olduğu (p<0,01) ve
müdahale grubunda Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi puan ortalamalarındaki azalmanın istatistiksel olarak
anlamlı olduğu saptanmıştır. Son izlemde motivasyonel görüşme uygulanan müdahale grubundaki gebelerin Öz-
Etkililik-Yeterlilik Ölçeği, Karar Verme Dengesi Ölçeği, Sigara Bırakma Başarısı Öngörü Ölçeği puanlarının
kontrol grubuna göre daha yüksek bulunduğu ve bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır
(p<0,001). Araştırma sonuçları gebelerde sigara bırakmada Transteoretik Model’e dayalı online motivasyonel
görüşmelerin sigara bırakmada olumlu bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Son izlemde müdahale
grubundaki gebelerin %9,6’sının düşünme aşamasında, %32,3’ünün hazırlık aşamasında, %58,1’inin harekete
geçme aşamasında olduğu ve düşünmeme aşamasında hiçbir gebenin kalmadığı saptanmıştır. Bu sonuçlar
doğrultusunda; çalışmamızın temel oluşturduğu Transteoretik Model’e dayalı online motivasyonel sigara
bırakma programının bu konuda eğitim almış halk sağlığı hemşireleri tarafından zaman, mekân ve mesafe
kısıtlaması olmaksızın doğum sonrası ve emzirme dönemi de dahil olmak üzere daha büyük örneklemde
uygulanması, antenatal izlemlerde ASM’ye başvuran tüm gebelerin sigara içme durumlarının detaylı sorgulanması ve kaydedilmesi, elde edilen sonuçlar doğrultusunda birinci basamak sağlık hizmeti ekibi üyeleri
olan halk sağlığı hemşirelerinin ve ebelerin antenatal bakımının geliştirilmesi önerilmiştir.