Küreselleşme ve Sağlığa Olan Etkileri

Abstract

Küreselleşme terimi, dünya çapında ekonomi, siyaset, kültür, sağlık, sosyal hayat, vb. birçok konuda büyük bir değişimi ifade etmektedir. Teknolojik gelişmeler, politik etkiler, ekonomik baskılar, değişen fikirler, sosyal ve çevresel sorunlardaki artış gibi çok sayıda itici ve zorlayıcı güç küreselleşmeyi etkilemektedir. Küreselleşmenin gelişimi iki farklı dönemde ele alınmıştır. Birinci dönemde uluslararası mal ticareti anlaşmalarına ağırlık verilirken, ikinci dönemde daha çok hizmet ticaretine ağırlık verilmeye başlanmıştır. Bunun sonucu olarak, hizmet sektörünün bir parçası olan sağlık sektöründe de hem olumlu hem de olumsuz etkileriyle birlikte küreselleşme hareketleri başlamıştır. Dünyada hızla yayılan küreselleşme dalgasıyla birlikte uygulanan neo-liberal politikalar sonucunda devletlerin sağlık alanında yaptıkları kamu harcamaları sınırlandırılmış, özel sektörün sunduğu tedavi hizmet bedellerindeki artış sağlıkta eşitsizlikleri daha da derinleştirmiş, kadınlar ve çocuklar gibi savunmasız grupları olumsuz olarak etkilemiştir. Ayrıca, kamu harcamalarını azaltma ve maliyeti sınırlandırma nedeniyle işsizlik ya da düşük ücret ile çalışma sorunu ortaya çıkmıştır. Uluslararası seyahatler, göçler nedeniyle bulaşıcı hastalıkların yayılması, madde bağımlılıklarının artması, çevre kirliliği, şiddet ve suç olaylarının artması gibi sorunlar da küreselleşmenin olumsuz etkileri arasındadır. Bunların yanı sıra; küreselleşme ile iletişim süreçleri hızlanmış, bilgiden kısa sürede yararlanma olanakları artmış ve sağlıkta rekabet gündeme gelmiştir. Küreselleşmenin getirdiği elektronik iletişimle birlikte sağlık alanındaki yeni tedavi, teknoloji ve stratejiler hakkındaki bilgiler hızla dünya geneline yayılabilmektedir. Sağlık hizmetlerinde müşteri odaklı bir anlayışın öne çıkması, özellikle sağlık hizmeti tüketicisi bireylerin davranış ve algılamalarını da değiştirmiştir. Bu değişimle birlikte sağlık alanında da toplam kalite yönetimi kavramının üzerinde durulmaya başlanmıştır. Toplam kalite yönetimiyle birlikte hasta memnuniyeti, sürecin hizmet yönünün iyileştirilmesi, verilen sağlık hizmetlerinin nitelik ve nicelik açısından ölçülebilmesi, hasta bakım kalitesi, hasta hakları gibi daha önce çok bilinmeyen ya da üzerinde durulmayan konular öncelik kazanmıştır. Küreselleşen dünyada gerçekleşen sağlık alanındaki tüm bu değişimler sağlık çalışanlarını da sağlık eşitsizliklerini azaltmaya, hasta haklarını gözetmeye, tedavilerdeki gelişmeleri takip etmeye kısacası kaliteli hizmet sunmaya yönlendirmektedir. Sağlık çalışanları içerisinde en kalabalık grubu oluşturan hemşirelerin, sağlığın da küresel bir boyut kazandığı bu süreçte sağlık hizmetlerini ve karar mercilerini etkileyebilmeleri için bireye özgü bakım vermeleri, sağlıkta eşitsizlikleri azaltmaya yönelik savunucu olmaları, politik süreçlerde aktif olarak yer almaları, mesleki örgütlenmeye önem vermeleri gerekmektedir.