Türk edebiyatında Hz. Ali mevlidleri

Abstract

Hz. Ali, İslam tarihinde adı en çok geçen şahsiyetlerden birisi olmanın yanı sıra özellikle Türk İslam kültürü ve edebiyatını derinden etkilemiş bir isimdir. Faziletleri, yiğitliği, cömertliği, ilim ve irfanı gibi birçok üstün meziyeti sebebiyle kültürümüzde önemli bir yere sahip olan Hz. Ali, divan şiirinde bu seçkin nitelikleriyle hemen hemen bütün şairlerin ilham kaynağı olmuştur. Bu vesileyle onun vasıflarından bahseden birçok eser yazılmıştır. Bu tür eserlerin başında ise Hz. Ali’nin doğum hadisesinden bahseden mevlidler gelmektedir. Bilindiği gibi mevlid türü, Hz. Peygamber’in doğumu ve hayatı çevresinde gelişen dinî-edebî türlerden birisidir. Fakat mevlid, özellikle divan edebiyatında Hz. Peygamber dışındaki şahıslar için de yazılmıştır. Tespitlerimize göre edebiyatımızda Ehl-i Beyt’ten Hz. Ali için yazılmış mevlid metinleri de bulunmaktadır. Türk-İslam kültüründe önemli bir yere sahip olan Hz. Ali mevlidleri hakkında bugüne kadar kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Yazımızda; Yemînî, Caferî, Necmî Ali, Süleyman Celaleddin, Mehmed Şemseddin, Tâhirü’l-Mevlevî ve Şemsettin Kubat’ın telif etmiş oldukları mevlidler hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca mevlidlerin şekil ve muhteva özellikleri ile mevlidlerdeki ortak motifler hakkında da kapsamlı bir inceleme yapılmıştır.

Hz. Ali is a name, especially in the Turkish–Islamic culture and literature was deeply influenced and his name was mentioned so many times on the Islamic history. Hz. Ali who had an important role in our culture due to his so many virtues such as valor, generosity, knowledge and wisdom was an inspiration to almost all poets in the Ottoman poetry with its outstanding qualities. On this wise, so many books were written about his qualities. At the beginning of all works, mawlid that mentions about the birthday of Hz. Ali came first. As known mawlid is one of the religious-verses which develops around the Hz. Prophet’s birth and life. But, on the contrary, in the Ottoman poetry mawlid has also been written for the people other than Hz. Prophet. According to our research, in the Ottoman poetry mawlids texts which were written for Hz. Ali exists. Especially no research was done extensively about Hz. Ali’s mawlids which have an important place in Turk-Islam culture. In our writing, the information was given about mawlids which were compiled by Yemînî, Caferî, Necmî Ali, Süleyman Celaleddin, Mehmed Şemseddin, Tâhirü’l-Mevlevî and Şemsettin Kubat. Besides, an intensive study of a subject was made about mawlid’s shape and content feautures and commonmotifs in mawlids.